«آزﻣﻮن اﻧﺘﺨﺎب»،روﻳﻜﺮد ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻫﻪﻫﺎی اﺧﻴﺮ، ﺑﺮای ﺑﺮرسی و اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ترجیحات ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺮ اﺳـﺎس وﻳﮋگی ﻫـﺎی کمی و ﻛﻴﻔـی ﻛﺎﻻﻫـﺎ ی ﻣﺼﺮفی، ارزشﮔﺬاری اﻗﺘﺼﺎدی ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻨﺎﺑﻊ طبیعی و ﻣﺤـﻴﻂ زﻳﺴـﺖ، ﺑﺎزارﻳـﺎبی ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ، اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻜﺎنﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻓﻊ زﺑﺎﻟﻪ و ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب، ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ است. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻳﺎدی در زﻣﻴﻨﻪ به ﻛـﺎرﮔﻴﺮی روشن اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺮای اﻧﺘﺨـﺎب ویژگی ﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻛﺎﻻﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت حاکی از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﻪ ﻓﻜـﺮ ﺧﺮﻳـﺪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﺮﻳﺪ ویژگی هایی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﺮای آﻧﻬﺎ اﻳﺠﺎد ﻛﻨـﺪ، در نتیجه بررسی و و اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ویژگیﻫﺎی ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺣﺪاﻛﺜﺮﺳﺎزی ﻣﻄﻠﻮﺑﻴـﺖ ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪ ﮔﺎن ﺿـﺮوری است. آﮔﺎﻫﻲ از ویژگیﻫﺎی کمی و کیفی ﻛﺎﻻﻫﺎ می تواند ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﺤﻮل در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد و گامی ﻣﺆﺛﺮ در راﺳﺘﺎی ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺗﻮﻟﻴـﺪ آن ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ.
ﺑﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﺷﺪن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎزارﻳﺎبی، ﺷﻨﺎﺳﺎیی ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﮔﻴـﺮی مصرف کنندگان در زﻣﺎن ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏـﺬایی ﺑﺴـﻴﺎر اﻫﻤﻴـﺖ می یابد، ویزگی محصولات غذایی از ﻋﻮاﻣـﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮی اﺳﺖ. ﻫﻢ ویژگی های ذاتی و ﻫـﻢ ویژگی های ﺧـﺎرﺟﻲ محصول ﺑﺮ درک ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻏﺬا ﺗﺄﺛﻴﺮ میﮔﺬارد. فرایند درک ﻛﻴﻔﻴﺖ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫـﺪ؛ در وهله اول، اﻧﺘﻈـﺎرات کیفی ﻛـﻪ در ﻧﻘﻄـﻪ ﺧﺮید ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺑﺮ اﺳﺎس وﻳﮋگیﻫﺎی ذاتی و ﺧﺎرجی درک ﺷﺪه و دﻳﮕﺮی، زﻣﺎنی ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎرات کیفی ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻳﺎ رد ﺷﻮﻧﺪ، ﺑﻌﺪ از آﻣﺎدهﺳﺎزی و ﻣﺼﺮف ﻏﺬا در ﺧﺎﻧﻪ، ﺗﺠﺮﺑﻪ کیفی ﺷﻜﻞ می گیرد.
ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل، ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﻳﻲ عمدتا ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت اﻓـﺮاد ﺗﻌﻴﻴﻦ می شود. ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮاد غذایی ﻳﻚ اﺻﻄﻼح ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ اﺳﺖ و تعاریف مصرف کنندگان از کیفیت مواد غذایی از طریق ادراک انها شکل می گیرد. البته بهتر است ﺑﺪاﻧﻴﻢ که ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺤﺼـﻮل ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ، ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﺧﺮﻳـﺪ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ. از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑـﺮﻧﺞ در اﺳـﺘﺎن ﮔـﻴﻼن ﻣﺤﻮر اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﺎورزی ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷـﻮد و اﻳـﻦ ﻣﺤﺼـﻮل از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﺤﺼـﻮﻻت زراﻋـﻲ راﻫﺒﺮدی اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺒﺪ ﻏﺬاﻳﻲ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎی ﺷﻬﺮی اﻳﻦ اﺳﺘﺎن ﺣﻀﻮر ﭘﺮرﻧﮓ دارد، آﻧﭽﻪ ﺑـﺮای ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻫﻤﻴﺖ دارد، ﺣﻀـﻮر اﻳـﻦ ﻣﺤﺼـﻮل در سبد غذایی و وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎی آن اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی- اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن از ﻋـﻮاﻣﻠﻲ ﻣﻬـﻢ در ﻣﻴﺰان ﺗﻮﺟﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ، ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﺎ ﺗﺮﻛﻴـﺐ اﻳـﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎ و ویژگی ﻫـﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ، راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ارزیابی ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت اراﺋﻪ ﻛﺮد.
ﮔﻴﻼن از اﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻣﻬﻢ در ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف ﺑﺮﻧﺞ اﺳﺖ و از اﻳﻦ رو، در ﻣﻄﺎلعه ﺣﺎﺿـﺮ، ﺑـﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از روش آزﻣــﻮن اﻧﺘﺨــﺎب و ﻣــﺪل ﻻﺟﻴــﺖ ﺷــﺮطی، ﺗﺮﺟﻴﺤــﺎت و ﺗﻤﺎﻳــﻞ ﺑــﻪ ﭘﺮداخت ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺞ در ﺷﻬﺮ رﺷﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه، ﻣﺮدم اﻳﻦ شهر ﺑﺮای ﺗﻤﺎم وﻳﮋگیﻫﺎی محلی ﺑﻮدن، ارﮔﺎﻧﻴﻚ ﺑﻮدن، داﻧﻪﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮدن، ﻣﻌﻄﺮ ﺑـﻮدن و ﺑﺴـﺘﻪ ﺑﻨـﺪی ﺷﺮکتی و ﻧﻴﺰ ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ دارﻧﺪ.
ﺷﺎﺧﺼﻲ ﻛﻪ روش آزﻣﻮن اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺮای ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ویژگی ها در اﺧﺘﻴـﺎر میﮔـﺬارد، ﻗﻴﻤـﺖ ضمنی ویژگیﻫﺎﺳﺖ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮای ﻗﻴﻤﺖﻫﺎی ضمنی، ﺷـﺎﺧﺺ ویژگی ﻛﺸﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺻﺪ درﺻﺪ و ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ویژگی های ﻃﻌـﻢ، ﺳـﻼﻣﺖ ﻏـﺬایی، اﻧـﺪازه داﻧـﻪ و نوع بسته بندی به ترتیب، برابر با ۵۱/۳، ۳۹/۸، ۱۴/۲ و ۱۲/۵۶ است.
بنابراین ویژگی های کشور تولیدکننده، ﻃﻌﻢ، اﻣﻨﻴﺖ ﻏﺬایی، اﻧﺪازه داﻧﻪ و ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪی، ﺑﻪﺗﺮﺗﻴـﺐ ، ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ ﺗـﺎ ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ، از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺞ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرسی، ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ و اوﻟﻮﻳﺖ دارﻧـﺪ، بصورتی ﻛـﻪ ﻃﺒـﻖ ﺗﺮﺟﻴﺤـﺎت ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺞ، وﻳﮋﮔﻲ ﻛﺸﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮﻧﺞ ﻣﺤﻠﻲ، ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ و ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣـﻞ در ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮده و از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ، در ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاریﻫﺎی ﻣﺪﻳﺮیتی، ﺗﻮﺟﻬﺎت ﺧـﺎص را می طلبد. ﺑﺮای ﻛﺎﺳﺘﻦ از ﻣﻴﺰان واردات ﺳﺎﻻنه ﺑﺮﻧﺞ، راﻫﻜﺎرﻫﺎیی ﭼﻮن ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﺮای ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل و ﻛﺎﻫﺶ واﺳﻄﻪﻫﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ عملیات بازاریابی ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻣـﺆﺛﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ویژگی های طعم و سلامت غذایی از دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و اﻧﺪازه داﻧﻪ ﺑﺮﻧﺞ و ﺑﺴﺘﻪﺑﻨـﺪی، ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ تاثیر را داﺷـﺘﻪ اﻧـﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎکی از وﺟﻮد ﻧﺎهمگنی در ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت اﺳﺖﻛﻪ ﻣﻨﺒﻊ اﻳﻦ ناهمگنی ﺑﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎی ﺳﻦ، ﺗﺤﺼﻴﻼت، درآﻣﺪ ﺧﺎﻧﻮار و ﻣﺴـﺎﻓﺖ ﻧﺴـﺒﺖ داده می شود. اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ ﻧﺸـﺎن می دهد ﻛـﻪ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺞ از وﻳﮋگیﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی – اﺟﺘﻤﺎعی آﻧﻬﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ می پذیرد. برای ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺞ، ﺗﻤﺎﻳﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺞ داﻧﻪﺑﻠﻨـﺪ و محلی اﻓﺰاﻳﺶ می یابد؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺤﺼﻴﻼت، ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧـﺖ ﺑـﺮای ﺑﻬﺒﻮد ﻃﻌﻢ و محلی ﺑﻮدن ﺑﺮﻧﺞ اﻓﺰاﻳﺶ می یابد.
از این رو می ﺗﻮان ﺑﺎ ارﺗﻘـﺎی ﺳـﻄﺢ ﺗﺤﺼـﻴﻼت و اﻓــﺰاﻳﺶ ﺳــﻄﺢ داﻧــﺶ و آﮔــﺎهیﻫــﺎی ﻋﻤــﻮمی اﻗﺸــﺎر ﺟﺎﻣﻌــﻪ از ﻃﺮﻳــﻖ رﺳــﺎﻧﻪﻫــﺎی ﮔﺮوهی اﻃﻼع رﺳﺎنی در ﺧﺼﻮص ﻣﺤﺼﻮﻻت ارﮔﺎﻧﻴﻚ و ﻓﻮاﻳﺪ آن، ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﺼﺮف ﻛﻮدﻫﺎ و ﺳـﻤﻮم ﺷﻴﻤﻴﺎیی و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﺼﺮف ﺑﺮﻧﺞ وارداتی، در راﺳﺘﺎی ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﺑـﺮﻧﺞ سالم و محلی و ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﺎم ﺑﺮداﺷﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿـﺮ ﻧﺸـﺎن داد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ، ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧـﺖ ﺑـﺮای ﺑـﺮﻧﺞ محلی ﻛـﺎﻫﺶ می یابد؛ اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺣﻀﻮر ﻣﻮﻓﻖ ارﻗﺎم ﺧﺎرﺟﻲ در ﺑﺎزار داخلی اﺳﺖ، ﻛﻪ می تواند ناشی از ویژگی ﻫـﺎی ﻇﺎﻫﺮی ﺑﺮﻧﺞ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ری آﻣﺪن، ﺧﻤﻴﺮی ﻧﺸﺪن، ﻋﺪم ﭼﺴﺒﻨﺪگی و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ، ﭘﺨـﺖ آﺳـﺎن آن ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ، ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﻮح درآﻣﺪی ﺑـﺎﻻ از ﺑرنج محلی ﺑـﻪ وارداتی ﺗﻐﻴﻴﺮ می یابد. اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ایرانی از اﻳﻦ ﻧﻮع ارﻗﺎم وارداتی ﺑﺎﻋـﺚ اﻳﺠﺎد نگرانی در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ نوعی وﻓﺎداری ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت وارداتی شده است. در ﺻـﻮرت ﻋـﺪم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﻧﺞ ایرانی ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻛﺴﺐ وﻛﺎر ﻛﺸـﺎورزان داخلی ﺑـﺎ ﺧﻄﺮ ﺟﺪی ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.
منبع:
امیرنژاد، حمید و دیگران(۱۳۹۷)؛ بررسی ترجیحات مصرف کنندگان برنج با تاکید بر ویژگی های برنج با تاکید بر ویژگی های فیزیکی، کیفی و زیست محیطی آن: مطالعه موردی شهر رشت. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال ۲۸، شماره ۱۱۰٫
