رادیو اقتصاد، مصاحبهای با امید گیلانپور معاون توسعه صنایع تبدیلی و کسبوکارهای کشاورزی در خصوص موانع و مشکلات سامانه بازارگاه در تاریخ هشتم ماه جاری انجام داده که به استناد گزارش روابط عمومی این معاونت به شرح زیر است:
در چند ماه گذشته چه اتفاقاتی در سامانه بازارگاه اتفاق افتاده است؟
یادمان باشد ما در شرایط بسیار خاصی قرار داریم، بخصوص کشور شرایطی قرار دارد که دسترسی به منابع ارزی بشدت محدود شده است و در عین حال این منابع محدودی هم که در اختیارمان است گاها با فشارهایی که بر کشور وارد میشود امکان مصرفشان بشدت دشوار است در نتیجه تامین نهادههای مورد نیاز بخش دام و طیور کشور با مشکلاتی مواجه بوده است.
من اصلا به دنبال این نیستم که بگویم که دیگران مقصر این قضیه بودهاند چون ما باید یاد بگیریم در کنار هم کار کنیم و مشکلاتی را که داریم کنار همدیگر حل و فصل کنیم.
نکتهای که وجود دارد به اندازه ساعتها میتوانم در مورد اتفاقاتی که باعث شده بازار به این وضعیت دچار شود صحبت بکنم ولی مهم این است که ما در شرایط سخت دست به دست هم بدهیم و بازار را آسوده خاطر کنیم از اینکه میتوانیم نهادهها را تامین کنیم و این نهادهای را که تامین میکنیم به شکل درستی توزیع کنیم.
در چند ماه گذشته ما با کمبود نهاده مواجه بودهایم من به صراحت اعلام میکنم که میزان نهاده کنجالهای را که به کشور وارد شد حدود ۵۵% آن چیزی بود که کشور نیاز داشت.
یعنی ما با کمبود قطعی کالا مواجه بودیم در نتیجه شرایطی را که در بازار تجربه کردیم ناشی از کمبود کالا بود.
سامانه بازارگاه قرار است که توزیع نهادهای را که با ارز ترجیهی تامین میشود، یعنی با ارز ۴۲۰۰ به نحوی سر و سامان دهد که مطمئن شویم به درستی به دست تولیدکنندگان میرسد و آنها میتوانند به صورت مطمئن نسبت به تولید محصولات دامی و پروتیینی کشور اقدام بکنند.
این سامانه از چه زمانی وجود داشته است؟
این سامانه از سال گذشته وجود داشته و ۲ نهاده جو و کنجاله در آن معامله و مستقیم از گمرک وارد این سامانه میشده است ولیکن این اتفاق به تدریج اتفاق افتاده است. یعنی سامانه در حال گسترش بوده، مستحضر باشید حجیمترین نهاده وارداتی ما ذرت است.
ما در سال ۱۳۹۹ برنامه واردات 3.9 میلیون تن ذرت برای صرفا برای بخش دام و طیور کشور را داریم و در سامانه بازارگاه تا ۱۹ خرداد ۹۹ذرت معامله نمیشده است. بعد از اینکه دکتر خاوازی دستور فرمودند من به وزارتخانه برگشتم و مسولیت معاونت را بر عهده گرفتم جز اولین اقداماتم این بود که ذرت را به سامانه بازارگاه اضافه کردم بعد به اتفاق همکاران تلاش میکنیم از سیستم توزیع دستی فاصله بگیریم و یک سیستمی را ایجاد کنیم که بصورت مکانیزه، نهادهها را بین تولیدکنندگان توزیع کنیم خوشبختانه تاکنون بخش طیور ما، نهادههایشان را بصورت مکانیزه دریافت میکنند البته این به این معنا نیست که تمام کارهای سامانه بازارگاه تمام شده است، من به دفعات عرض کردهام که سامانهها، موجودات زندهای هستند که باید به تدریج تکامل پیدا کنند و قدرتشان بیشتر شود.
میزان موجودی نهاده ها در بازارگاه چقدر است؟
تقریبا به فاصله حداکثر هر چند روز یکبار، محموله های جدیدی را در سامانه بارگذاری میکنیم. بویژه مرغداران گوشتی که اولین دورهای است که میتوانند در سامانه مکانیزه دان دریافت میکنند
تلاشمان این است که با این فاصلههای کوتاه، نهادهها را عرضه بکنیم و این اطمینان را به بازار تزریق کنیم که نهادهها تامین خواهد شد و تولیدکنندگان نگرانی نداشته باشند اما مساله مهم این است که سعی میکنیم بازدههای زمانی توزیعمان را برنامهریزیتر کنیم و در مقاطع زمانی معین، این نهادهها را عرضه کنیم.
تلاشمان این است که تمامی نهادههای مورد نیاز دوره تولید را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهیم در مورد سیاستهای تولیدی، معاونت امور دام تصمیم میگیرد.
یعنی با توجه به میزان وزن مناسب برای مرغی که مصرفکنندگان باید خریداری کنند(۲۰۰/۱ تا ۸۰۰/ ۱کبلوگرم ) و بهرهوری که واحدهای تولیدی باید داشته باشند و معاونت امور دام و دامپزشکی آن را تعیین کردهاند نهاده در حال توزیع است.
یکی از مهمترین اتفاقاتی که افتاده است این است که ما پرتکلهای فنی و بهداشتی که در بخش کشاورزی داشتیم و کمتر محمل اجرایی پیدا میکردهاند را در سامانه بازارگاه به همدیگر متصل کنیم.
به نحوی که از ثبت سفارش نهاده تا زمانی که مرغها به کشتارگاه منتقل میشوند و خروجی مرغ از کشتارگاه خارج میشود را در سامانه بازارگاه با اتصال سامانههایی که وجود دارد رصد میکنیم.
آیا این سامانه با مشورت بخشهای تخصصی راه اندازی و اصلاح شده است؟
ما با تشکلها و تولیدکنندگان صحبت کردیم البته این به این معنی نیست که ما همه نظراتی که دوستان داشتهاند را صددرصد پذیرفتهایم. نظرات تشکلات واردکنندگان را هم گرفتهایم.
البته به این نکته توجه میدهم که عمده تلاشی که در این مرحله انجام دادهایم مکانیزه کردن توزیع بوده است. به مسایل مربوط به حوزه واردات هم بزودی خواهیم پرداخت زیرا مرغداران گوشتی هم نهادههای خود را بصورت مکانیزه دریافت میکنند با ۲ یا ۳ اقدام اصلاحی دیگر در حوزه طیور، حداقل مسائلمان را در بخش تولیدکنندگان جمع کردیم و انشاءالله در خدمت دوستان واردکننده خواهیم بود و اصلاحات آن قسمت را انجام خواهیم داد.
نظارت بر ترخیص نهاده ها ازگمرک به چه صورت انجام می شود؟
ما در حال حاضر در حال رصد اطلاعات هستیم تا مطمئن شویم نهادهای که با ارز ترجیحی تامین میشود در اختیار تولیدکنندگان قرار میگیرد.
سامانه بازارگاه به سامانه جامع تجارت متصل شده و یکی از درخواستهای ما این است که به سامانه گمرک نیز اتصال بر خط پیدا کنیم و به محض اینکه محمولهها در سامانه بازارگاه عرضه میشوند بصورت برخط، امکان ترخیص آنها وجود داشته باشد و کالایی که ترخیص میشود را ما در بازارگاه عرضه کنیم.
مکاتبات متعددی با گمرک انجام دادهایم و و از رئیس کل محترم گمرک درخواست کردهایم که امکان این را فراهم کنند که این ارتباط برخط فراهم شود.
امیدوارم همکاران ما در گمرک این کمک را بکنند که ما بتوانیم مطمین شویم تمامی نهادههایی که وارد میشود در سامانه بازارگاه عرضه خواهد شد و این سیستم توزیع مکانیزه هم کمک میکند آن چیزی که توزیع میشود به دست کسانی برسد که واقعا در حال تولید هستند.
در حوزه توزیع نهاده برای دامداران چه اقداماتی انجام شده است؟
وظیفه ما این است که به دامداران هم بپردازیم یکی ازمعظلاتی که داریم این است که در بخش دامپروری، کمتر سامانههای کنترلی در اختیار داریم شما مستحضرید که بخش بزرگی از دامهای ما پلاکگذاری نشدهاند.
برای اینکه بتوانیم اطلاعات را از سامانههای مختلف بخوانیم باید سامانه پایهای وجود داشته باشد و بعد، ما راستیآزمایی را انجام دهیم.
دلیل اینکه از طیور شروع کردیم این است که در طیور، سامانهها را داریم و ما باید این سامانهها و اطلاعاتشان را به هم لینک کنیم ولی در بخش دام، کمتر این سامانهها را در اختیار داریم با دستوراتی که داده شده امیدوارم به سرعت، پلاکگذاری دامها انجام شود وظیفه ما است که این کار را تا اطمینان از اینکه دوستان دامدارمان هم بصورت مکانیزه، نهادههایشان را دریافت کنند ادامه بدهیم.
قیمت نهادهها در بازار آزاد چه زمانی کنترل خواهد شد؟
انگیزه سودجویی در کالایی که در آن رانت وجود دارد بسیار بالاست و عدهای به دنبال روشهایی برای سودجویی هستند.
ما باید تلاشمان را معطوف به این کنیم تا این مسیرها، برای آنها گران شود. اینکه فکر کنیم در کالایی که در آن رانت وجود دارد میتوانیم تمامی منافذ را ببندیم اشتباه است ولی میشود این هزینهها را با اتصال به سامانه گمرک و توزیع ۱۰۰ درصد نهاده در سامانه بازارگاه گران کرد.
امیدوارم که بخش زیادی از این کار را بتوانیم انجام دهیم، نکته مهم دیگری هم که وجود دارد این است هر چقدر که توزیع، را دقیقتر انجام دهیم و نهاده را بدست مصرفکننده واقعی برسانیم، میزان عرضه نهادهها را در بازار کم خواهیم کرد.
طبعا وقتی تقاضا وجود داشته باشد و میزان عرضه، را کم کنیم قیمت در بازار سیاه بالا میرود. نکته مهم این است حجم بازار سیاه را کم کنیم یعنی جهش کالایی را که در بازار سیاه مبادله میشود فوقالعاده اندک باشد.
در آن زمان، ما میتوانیم اعلام کنیم که در حال تامین کالای تولیدکنندگان مهممان در سامانه بازارگاه هستیم .
نظارت بر بازارگاه چطور صورت می گیرد؟
ما مشغول اصلاح وتوسعه سامانه بازارگاه را در حین کار هستیم یعنی اینکه سامانه بازارگاه سامانهای نیست که جداگانه درحال توسعه بوده و پس از توسعه، رونماییاش کنیم.
ما در سامانه بازارگاه به دو روش مکانیزه و همدستی در حال توزیع نهاده هستیم. یعنی بخش طیور بصورت مکانیزه نهاده دریافت میکند و بخش بزرگی از دام بصورت دستی نهاده دریافت میکند و ما چون درحال اصلاح و توسعه سامانه هستیم دیدگاههای مختلفی را منتشر کنیم این انتشارهای متعدد ممکن است مسائلی را بوجود بیاورد
ولی سامانه تحت کنترل است آن چیزی که توجه دوستان را جلب کرده به سرعت شناسایی شد، جلوی معاملات که اتفاق افتاد گرفته شد ضمن اینکه توجه دوستان را به این جلب میکنم که این اتفاق در بسیاری از سامانههایی که در حال بسط و توسعه در حین کار هستند اتفاق میافتد، ما در حال توسعه یک سامانه در حال کار هستیم طبعا مشکلاتی وجود دارد و به هیچ وجهف بحث سامانهها بویژه سامانههای متعددی که داریم، کار آسانی نیست. تمام کسانی که چنین تجربهای را دارند میتوانند ادعای من را گواهی کنند.
البته چه بهتر که ما این کار را سریعتر انجام دهیم، تمام تلاش من و همکارانم بر این است که این کار، سریعتر انجام شود.