درجه بندی پرتقال نقش اساسی در ایجاد بیماری‌های قارچی بر روی این میوه دارد، ﻣﺮﮐﺒﺎت ﺑﻪ ﺷﻤﺎری از ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی ﻗﺎرﭼﯽ ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﭘﻨﯿﺴﯿﻠﯿﻮم اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺴﺌﻮل ﮐﭙﮏﻫﺎی ﺳﺒﺰ و آﺑﯽاﻧﺪ.
ﮐﭙﮏ ﺳﺒﺰ و آﺑﯽ ﻗﺪرت ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﺎﻟﻢ ﻣﯿﻮه را ﻧﺪارﻧﺪ ازاﯾﻦ رو ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻤﺎری، ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ دﯾﮕﺮ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎ آﺳﯿﺐ دﯾﺪه ﺑﺎﺷﺪ.
ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎی ﺑﯿﻤﺎری‌زا از راه زﺧﻢﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞﻫﺎی ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺧﻄﻮط ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪی اﯾﺠﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﻪ درون ﻣﯿﻮه ﻧﻔﻮذ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ.
زﺧﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮرﻣﻌﻤﻮل ﺗﻮﺳﻂ آﺳﯿﺐﻫﺎی ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ازاﯾﻦ رو اﺳﺖ ﮐﻪ آﺳﯿﺐهﺎی ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ وارده ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺖ ﻣﯿﻮه ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺎر درﺧﺖ، وﺳﺎﯾﻞ ﺑﺮداﺷﺖ (قیچی و ..) وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ (ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎ)، دست‌ورزی‌های پس از برداشت مانند درجه‌بندی و واکس موجب فساد آن‌ها می شود.
ﻗﺎرچ Geotrichum candidum ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﯿﻤﺎری اﻧﺴﺎنﻫﺎ، ﺣﯿﻮانﻫﺎ و ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎری ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽ ﺗﺮش ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ دوﻣﯿﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽ ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﭘﺲ از ﭘﻨﯿﺴﯿﻠﯿﻮم اﺳﺖ و ﯾﮑﯽ از ﻋﺎﻣﻞﻫﺎی ﻣﻬﻢ ﻫﺪر رﻓﺖ ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺮﮐﺒﺎت به شمار می‌رود ﮐﻪ در ﺧﯿﻠﯽ از ﻣﻨﺎﻃﻖ زﯾﺮ ﮐﺸﺖ ﻣﺮﮐﺒﺎت ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﺟﺪاﯾﻪﻫﺎی اﯾﻦ ﻗﺎرچ در ﺧﺎک و در ﻣﯿﻮهﻫﺎی ﻣﺮﮐﺒﺎت آﻟﻮده ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮده و ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎری‌زا ﺑﺮای ﭘﺮﺗﻘﺎل، ﻟﯿﻤﻮ، ﮔﺮﯾﭗ ﻓﺮوت، ﮔﻮﺟﻪ ﻓﺮﻧﮕﯽ، ﺧﯿﺎر و ﻫﻮﯾﺞ اﺳﺖ.
اﯾﻦ ﻗﺎرچ ﺑﻪ دو ﻧﮋاد آﻟﻮده ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت و ﻏﯿﺮآﻟﻮدهﮐﻨﻨﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﮋاد آﻟﻮده ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺮﮐﺒﺎت، Geotrichum citri-aurantii، ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎری ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽ ﺗﺮش اﺳﺖ.
ﻋﺎﻣﻞﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﯿﻮه، ﻋﺎﻣﻞﻫﺎی ﺑﯿﻤﺎری زا، ﻫﻮا و ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه رﺧﺪاد و ﺷﺪت ﺑﯿﻤﺎری‌اﻧﺪ. در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎ، ﮐﻤﯿﺖ و ﮐﯿﻔﯿﺖ زادﻣﺎﯾﮥ ﻗﺎرچﻫﺎ اﻫﻤﯿﺖ وﯾﮋهای دارﻧﺪ.
اﺣﺘﻤﺎل آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان زادﻣﺎﯾﮥ ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﺎﺣﯿﮥ ﺣﺴﺎس ﻣﯿﻮه ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد. اﯾﻦ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺮای ﮐﭙﮏ ﺳﺒﺰ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﺪه و ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه، ﻣﯿﺰان اﺳﭙﻮر ﻗﺎرچﻫﺎ در ﻣﮑﺎنﻫﺎی ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ روی ﻣﯿﺰان ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﯿﻤﺎری‌زاﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﮑﺎنﻫﺎی آﺳﯿﺐ دﯾﺪه وارد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ.
ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی زﯾﺎدی روی ﺧﻄﻮط ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﯿﻮه ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻃﻮرﮐﻠﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﯿﺎن داﺷﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎر ﺿﺮﺑﻪ ﻫﺎی وارده ﺑﻪ ﻣﯿﻮهﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎی ﺧﻂ ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪی ﻋﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ، اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽیابد.
ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻫﻤﺴﺎﯾﮥ ﺷﻤﺎﻟﯽ اﯾﺮان، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﮐﻤﻨﺴﺘﺎن و ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن ﯾﮑﯽ از ﺑﺎزارﻫﺎی ﻫﺪف اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺘﺎن گلستان ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺻﺎدراﺗﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺿﺮورت ﺑﺎﯾﺪ درﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﺷﺪه و واﮐﺲ زده ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎزارﭘﺴﻨﺪی ﻻزم را داﺷﺘﻪ و ﺗﻮان رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﮐﯿﻪ و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن را ﻧﯿﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﻟﯿﮑﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ درﺟﻪ ﺑﻨﺪی (ﺳﻮرﺗﯿﻨﮓ) ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻋﻤﺮ اﻧﺒﺎرﻣﺎﻧﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽ ﻣﺤﺼﻮل ﭘﺮﺗﻘﺎل و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ ﺗﺎﺟﺮان ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، اﯾﻦ پژوهش ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﺮآﯾﻨﺪ درﺟﻪﺑﻨﺪی ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽ ﭘﺮﺗﻘﺎل ﺗﺎﻣﺴﻮن ﻧﺎول در اﺳﺘﺎن ﮔﻠﺴﺘﺎن اﺟﺮا ﺷﺪ که در ﻗﺎﻟﺐ دو آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ.
در آزﻣﺎﯾﺶ ﻧﺨﺴﺖ، ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮی از ﻣﯿﻮهﻫﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ورود ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺎه (ﺷﺎﻫﺪ) و ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﺮاﺣﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ ﻏﻮﻃﻪ وری در آب، ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ آﺑﻔﺸﺎن آب ﮔﺮم ﺣﺎوی ﻗﺎرچ ﮐﺶ، واﮐﺲ زﻧﯽ، درﺟﻪ ﺑﻨﺪی، ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﺣﺬف ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ آﺑﻔﺸﺎن آب ﮔﺮم ﺣﺎوی ﻗﺎرچﮐﺶ از دو ﻣﺮﺣﻠﮥ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪ (واﮐﺲ زﻧﯽ، درﺟﻪ ﺑﻨﺪی) اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ.
ﻣﯿﺰان ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽ ﻣﯿﻮهﻫﺎ در ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ (۱۴ ،۷ و ۲۱ روز ﻧﮕﻬﺪاری در اﺗﺎﻗﮏ رﺷﺪ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای رﺷﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﻫﺎی ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽ) ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺪ.
در آزﻣﺎﯾﺶ دوم ﻣﯿﻮهﻫﺎی ﺷﺎﻫﺪ و ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪ درﺟﻪﺑﻨﺪی (ﭘﺮﺗﻘﺎل واﮐﺲ ﺧﻮرده در دو ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺘﻔﺎده و ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از آب ﮔﺮم ﺣﺎوی ﻗﺎرچ ﮐﺶ) ﺑﻪ ﻣﺪت ۴۵ روز در ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ.
ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی ﮐﭙﮏ ﺳﺒﺰ، ﮐﭙﮏ آﺑﯽ و ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽ ﺗﺮش، ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی ﺷﺎﯾﻊ ﭘﺮﺗﻘﺎل اﺳﺖ. اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﯽدار آﻣﺎری ﺑﯿﻦ ﺗﯿﻤﺎر درﺟﻪﺑﻨﺪی در دو ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺘﻔﺎده و ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از آب ﮔﺮم حاوی قارچ کش مشاهده نشد.
ﺑﻪ ﻃﻮرﮐﻠﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪ درﺟﻪ ﺑﻨﺪی، در وﺿﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ، ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه و آب ﮔﺮم ﺣﺎوی ﻗﺎرچﮐﺶ و واﮐﺲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽ اﯾﺠﺎدﺷﺪه در ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻓﺮآﯾﻨﺪ درﺟﻪﺑﻨﺪی را ﮐﺎﻫﺶ دهند.
منبع: رزاقی، محمدحسین و دیگران (۱۳۹۵)؛ تاثیر فرآیند درجه بندی بر گسترش بیماری‌های پس از برداشت پرتقال تامسون ناول. نشریه دانش گیاه پزشکی ایران، دوره ۴۷، شماره دو.
