در گذشته اغلب خانواده‌ها بیشتر وعده‌های غذایی خود را در خانه تهیه می‌کردند. ازآنجاکه جمعیت اکثراً شهرنشین شده است و جمعیت روستایی رو به کاهش رفته، رشد صنایع غذایی یک موضوع ضروری و مهم است.
صنایع غذایی این امکان را برای افراد فراهم می‌کند که وعده‌های غذایی روزانه خود را بدون انجام فعالیتی برای درست کردن و پختن آن، تهیه کنند.
بخش عمده این فرآوری‌ها به‌خودی‌خود خودکار و بدون دخالت دست انجام می‌شود اما مسلماً کیفیت آن کاهش می‌یابد و باعث ایجاد طیف وسیعی از مسائل و مشکلات بهداشتی و تغذیه‌ای می‌شود.
انواع صنایع غذایی
- بسته‌بندی‌های منگنه شده: کالاهای اساسی مانند نان، شکر و برنج ممکن است به کمترین و یا بیشترین مقدار فرآوری شوند و در اکثر فروشگاه‌های مواد غذایی در بسته‌بندی‌ها و با حجم‌های مختلف به فروش می‌رسند.
- تولید نان، به تولید گندم و تصفیه آرد و سپس پخت و بسته‌بندی نان بستگی دارد. شکر و برنج محصولات تک‌ماده‌ای هستند، اما بااین‌وجود تحت تأثیر فرآوری مواد غذایی نیز قرار می‌گیرند، زیرا عصاره نیشکر برای تبدیل‌شدن به شکل شکر دانه‌ای، فرآوری و تصفیه می‌شود و برنج نیز تمیز و پوسته گیری می‌شود.
- غذاهای راحت. غذاهایی که برای آماده‌سازی از طرف مصرف‌کننده به کار و زحمت کمی نیاز دارند. این غذاها به‌خصوص برای تولیدکنندگان مواد غذایی سودآور هستند زیرا بیشتر ارزش آن‌ها حاصل از فرآوری است نه حاصل از مواد تشکیل‌دهنده‌ای آن‌ها که باید خریداری یا تولید شوند.
- این محصولات همراه باارزش‌افزوده، به خاطر مصرف راحتی که دارند به بازار عرضه می‌شوند و معمولاً به شکل وعده‌های غذایی یا غذاهای کامل تولید می‌شوند.
- فرآوری گوشت. قصاب‌ها و کشتارگاه‌ها نیز بخشی از زنجیره ارزشمند تولید مواد غذایی هستند که گوشت دام و طیور را با تبدیل آن به قطعات قابل‌فروش، فرآوری می‌کنند.
- هرچه سطح فرآوری بیشتر باشد هزینه گوشت معمولاً بیشتر از حالت فرآوری نشده آن است. اگر گوشت یک حیوان را کامل و درسته مستقیماً از یک کشاورز خریداری کنید نسبت به زمانی که همان گوشت را پس از فرآوری، تکه‌تکه شدن و بسته‌بندی خریداری کنید مبلغ قابل‌توجه کمتری پرداخت خواهید کرد.
- غذاهای مخصوص. صنعت غذاهای ویژه، مواد نادر و باارزش را پردازش می‌کند و یا به غذاهای معمولی ارزش بیشتری می‌بخشد تا آن‌ها را برای مشتریان خاص خود لذیذتر سازد.
- برخی از محصولات غذایی خاص مانند روغن ترافل از مواد گران‌قیمت تولید می‌شوند. برخی دیگر مانند سرکه‌های مرغوب با مواد اولیه ارزان‌قیمت ترکیب می‌شوند و از طریق تکنیک‌های مختلف و نوآوری در طعم و ترکیب، قیمت این مواد غذایی معمولی را بالا می‌برند.
محصولات غذایی ثابت در قفسه‌های غذایی
یکی از ملاحظات مهم برای رشد صنایع غذایی و برای هر شرکت تولیدکننده مواد غذایی اهمیت ماندگاری آن است یعنی مدت‌زمانی که یک غذا ایمن و مفید خواهد ماند و ارزش غذایی خود را حفظ خواهد کرد. با ماندگاری بیشتر، بازاریابی و توزیع بیشتر این کالاها آسان‌تر می‌شود زیرا قابلیت بیشتری برای حمل‌ونقل و بازرگانی دارند.
محصولی که پس از سه روز تغییر مزه داده و ترش شود، فقط از طریق فروش مستقیم به مشتری و یا از طریق یک زنجیره تأمین غذای بسیار کوتاه می‌تواند به خرده‌فروشان مناطق نزدیک فروخته شود زیرا با گذشت زمان و در جریان حمل‌ونقل، ماندگاری کوتاه‌مدت خود را از دست می‌دهد.
در مقابل وقتی یک محصول ماندگار در قفسه مانند یک کنسرو لوبیا می‌تواند یک سال یا بیشتر ماندگاری داشته باشد، به شما فرصت می‌دهد آن را به یک انبار منتقل کنید و به یک خرده‌فروش اجازه می‌دهید تا در صورت نیاز آن را ماه‌ها در قفسه ذخیره کند.
برخی از مراحل تولید مواد غذایی به‌طور خاص به ایجاد قابلیت بالای ماندگاری در غذاهای فاسدشدنی اختصاص‌یافته است؛ مثلاً برای بسته‌بندی مواد غذایی در ظروف و پوشش‌هایی که از فاسدشدن آن‌ها جلوگیری می‌کند، از تجهیزات و فن‌آوری‌های تولیدی استفاده می‌شود.
تکنیک‌های نگهداری مواد غذایی مانند ترشی انداختن، خشک‌کردن، انجماد و کنسرو کردن، همه به‌طور مشابه غذاهایی که نسبتاً سریع غیرقابل‌خوردن می‌شوند را تغییر داده و به محصولاتی تبدیل می‌کنند که می‌توانند به‌اندازه کافی دوام داشته باشند و ازنظر اقتصادی به‌صرفه‌تر باشند.
انجام این فرایندها معمولاً به محیط‌های تمیز و حتی استریل نیاز دارند تا غذاها از میکروب‌هایی که باعث فساد مواد غذایی می‌شوند، محافظت شوند.
محصولات غذایی فاسدشدنی
فرایندهای تبرید و انجماد، از طریق کاهش دما به‌اندازه‌ای که رشد باکتری‌ها را به تعویق بیندازد یا مانع رشد آن‌ها شود، به‌طور مشابه ماندگاری مواد غذایی را افزایش می‌دهند.
این تکنیک‌های فرآوری محصولات غذایی را به‌سرعت در بهترین دما و زمان ممکن خنک می‌کنند. تولیدکنندگان مواد غذایی برای پایین آوردن دما در کوتاه‌ترین زمان از فناوری‌های خنک‌کننده انفجاری استفاده می‌کنند تا محصولاتی را برای سفر خود از کارخانه‌های فرآوری تا عمده‌فروشی‌ها و خرده‌فروشی‌ها آماده کنند و منجر به رشد صنایع غذایی شوند.
