افزایش قیمت جهانی کود، کشاورزان را در سراسر دنیا دچار مشکل کرده، چنانکه «مونیکا کاریوکی» از نایروبی، آماده است تا کشاورزی را کنار بگذارد. علی‌رغم اینکه مونیکا، هزاران مایل از میدان‌های نبرد اوکراین دور است اما مزرعه‌ی کلم، ذرت و اسفناج او قربانیان غیرمستقیم این جنگ شده‌اند.
این جنگ، قیمت گاز طبیعی را که یک عنصر کلیدی در کود است، افزایش داده و منجر به تحریمهای شدید علیه روسیه، صادرکننده بزرگ کود در جهان شده است. قبل از این جنگ، او حدود 175 دلار برای کوددهی کل مزرعه خرج می‌کرد. اکنون، او باید پنج برابر بیشتر هزینه کند.
قیمت‌های بالاتر کود باعث شده که منابع غذایی جهان گران‌تر و فراوان‌تر شوند، زیرا کشاورزان در مصرف مواد مغذی برای محصولات خود صرفه‌جویی می‌کنند و عملکرد ضعیف‌تری دارند. سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، هفته گذشته اعلام کرد که شاخص قیمت جهانی غذا در ماه مارس به بالاترین سطح از زمان شروع آن در سال 1990 رسیده است.
«اوچه آنیانوو» – کارشناس کشاورزی در دانشگاه نیجریه می‌گوید: «قیمت‌های مواد غذایی سر به فلک می‌کشد زیرا کشاورزان باید سود ببرند، پس چه اتفاقی برای مصرف‌کنندگان خواهد افتاد؟»
گروه بین‌المللی Action Aid هشدار می‌دهد که خانواده‌ها در شاخ آفریقا در حال حاضر به مرز بقا رانده شده‌اند. بسیاری از کشورهای در حال توسعه – از جمله مغولستان، هندوراس، کامرون، غنا، سنگال، مکزیک و گواتمالا – برای حداقل یک پنجم واردات خود به روسیه متکی هستند.
دیوید لابورد، محقق مؤسسه تحقیقات سیاست غذایی بین‌المللی، می‌گوید: قیمت‌های انرژی اروپا به قدری بالاست که برخی از شرکت‌های تولید کود، تجارت خود را تعطیل کردهاند و فعالیت کارخانه‌‌های خود را متوقف کردهاند.
کشاورز یونانی به نام «دیمیتریس فیلیس» که زیتون، پرتقال و لیمو پرورش می‌دهد، می‌گوید:« هزینه کوددهی یک باغ زیتون 10 هکتاری، دو برابر شده است. اکثر کشاورزان قصد دارند امسال از کوددهی باغ‌های زیتون و پرتقال خودداری کنند.»
در چین، قیمت پتاس – نمک غنی از پتاسیم که به عنوان کود استفاده می‌شود نسبت به سال گذشته 86 درصد افزایش یافته و قیمت کود نیتروژن 39 درصد و کود فسفر 10 درصد رشد کرده است.
برخی از کشاورزان، فصل کاشت را نادیده گرفته و به دنبال سرمایه‌گذاری‌های دیگری چون خرید و پرورش بز هستند.
کشاورزان تجاری در سراسر جهان همین سوال را می پرسند. هزینه‌های کودهای شیمیایی که کشاورزی مدرن را تامین می‌کنند – نیتروژن، فسفر و پتاسیم – در سال 2021 به دلایل مختلف افزایش یافته بود: افزایش گاز طبیعی، ماده اولیه اولیه برای بسیاری از کودهای نیتروژنی تولید شده در سطح جهان. طوفان های اواخر تابستان در ساحل خلیج آمریکا که به طور موقت کارخانه های این منطقه را تعطیل کردند. تحریم های دولت یک تولیدکننده بزرگ پتاس بلاروسی در واکنش به بازداشت یک روزنامه نگار؛ و ملی گرایی منابع رو به رشد از سوی کشورهایی مانند چین، بزرگترین تولیدکننده فسفات، که از سال گذشته شروع به محدود کردن صادرات کرد.
سوپرمارکت‌های اسپانیایی، فروش روغن آفتابگردان را سهمیه‌بندی کردهاند تا مانع از انباشت انبار مشتریان به دلیل ترس از کمبود ناشی از جنگ شوند. فرانسه هشدار داده است که جنگ، خطر قحطی را در سراسر جهان افزایش داده است.
به گزارش بلومبرگ، از زمان شروع جنگ، محموله‌های کود به خارج از روسیه به شدت مختل شده است، به طوری که برخی از تولیدکنندگان داخلی عمداً در واکنش به تحریمهای غرب، عرضه کود را متوقف کردند و بسیاری از خطوط کشتیرانی بزرگ حاضر به دست زدن به محصول در صورت دریافت آن نیستند.
کمبود در برزیل، مقصد اصلی محموله های روسیه و همچنین در سایر کشورهایی که برای تامین تجهیزات به روسیه متکی هستند، از جمله هند و چین، می‌تواند منجر به برداشت کمتر و هزینه های بیشتر محصول شود.
سازمان خواربار و کشاورزی (فائو) ماه گذشته در گزارشی هشدار داد که قیمت موادغذایی و خوراک ممکن است در فصل بازاریابی 2023-2022 در نتیجه درگیری در اوکراین تا 22 درصد افزایش یابد و خطر سوء‌تغذیه و حتی قحطی را افزایش دهد.
کود جایگزین
روش «هابر-بوش» که در اوایل دهه 1900 ثبت شده است، برای تبدیل هیدروژن و نیتروژن به نرخ آمونیاک به عنوان یکی از مهم‌ترین اکتشافات تاریخ استفاده شد. تخمین‌زده می‌شود که بدون کود نیتروژن، زمین تنها می‌تواند تقریباً نیمی از جمعیت کنونی 7.9 میلیاردی ما را پشتیبانی کند.
اما نکات منفی نیز در بهره‌مندی از آمونیاک وجود دارد. تولید آمونیاک مصنوعی بیش از هر فرآیند شیمیایی دیگری، دی‌اکسیدکربن ساطع می‌کند، آسیب در اینجا متوقف نمی‌شود بلکه میکروب‌های موجود در خاک، کود را تجزیه و اکسید نیتروژن را در جو آزاد می‌کنند که پوند به پوند، 300 برابر بیشتر از دی‌اکسیدکربن برای گرمایش زمین است.
نیتروژن مصنوعی نیز تهدیدی برای تنوع زیستی است. بسیاری از آنچه در محصولات کشاورزی استفاده می‌شود در اثر باران یا سیل از بین می‌رود و به رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها راه پیدا می‌کند و مشکل‌ساز می‌شود.
بازار خوب آزمایشگاه‌های کشاورزی
با استفاده از تکنیک‌هایی مانند آزمایش دقیق خاک و به اصطلاح کشاورزی دقیق، تولیدکنندگان مواد غذایی می‌توانند متوجه شوند که زمین آنها در یک فصل رشد، به چه مقدار کود نیاز دارند تا حتی یک قاشق چایخوری بیشتر از آن استفاده نکنند. چنانکه تقاضا برای آزمایش خاک در برزیل به بالاترین حد خود رسیده است.
در ایالات متحده آمریکا نیز، کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که امسال، رکورد آزمایش خاک زده خواهد شد البته در این مورد، آموزش و پرورش نیز نقش دارد چنانکه در چین، یک پروژه آزمایشی 10 ساله برای ارائه آموزش مدیریت زمین به 21 میلیون زمین‌دار کوچک طراحی شد که مصرف کود نیتروژن را تا 18 درصد کاهش داد.
سیاست دولت‌ها
در نوامبر 2021، پارلمان اروپا به استراتژی مزرعه به چنگال رای داد که هدف آن، کاهش 20 درصدی مصرف کود تا سال 2030 بود. آوریل گذشته، سریلانکا، ممنوعیت کودهای مصنوعی را به عنوان بخشی از تلاش برای انتقال سریع کشور به کشاورزی ارگانیک اعمال کرد البته این سیاست در ماه نوامبر در واکنش به اعتراضات کشاورزان و افزایش تورم مواد غذایی لغو شد.
به نظر می‌آید دیگر ساکنان زمین نتوانند به طور کامل خود را از کودهای مصنوعی جدا کند. بر اساس پیش‌بینی‌ها، تولید مواد غذایی باید تا سال 2050، 70 درصد افزایش یابد تا جمعیت رو به رشد زمین حفظ شوند.
کشاورزهای دیگر باید بگویند: «ما روش کارمان را تغییر خواهیم داد. ما باید خودمان را دوباره اختراع کنیم.»
