روی سقف‌های بالای سرمان، روی دیوارهای باغ و در شکاف‌های سنگفرش، خزه ها در اطراف ما رشد میکنند. این گیاهان کوچک که اغلب نادیده گرفته می‌شوند، خواص باورنکردنی دارند.
از بیابان های گرم گرفته تا غارهای مرطوب، می‌توانند در شرایط سخت زنده بمانند و نقش مهمی در زیستگاههای تنوع زیستی در سراسر جهان ایفا کنند.
گیاهان باستانی هستند
خزه‌ها گیاهانی غیرگلدار هستند که هاگ تولید میکنند و ساقه و برگ دارند، اما ریشه واقعی ندارند، قدمت آنها به 450 میلیون سال قبل می‌رسد و از طریق طیف وسیعی از تغییرات آب‌و‌هوایی شدید زنده مانده و رشد کرده‌اند.
خزه ها متشکل از 15000 تا 25000 گونه، در هر قاره و در هر اکوسیستم قابل سکونت توسط گیاهانی که از نور خورشید برای انرژی استفاده میکنند، وجود دارند.
ریشه ندارند
بر خلاف بسیاری از گیاهان دیگر، خزه‌ها ریشه ندارند، در عوض ریزوئیدهایی دارند که دارای ساختارهای مویی کوچکی هستند. عملکرد اصلی آنها لنگر انداختن گیاه به سنگ، پوست یا خاک است.
بنابراین، برخی از خزه‌ها بدون ریشه، مواد مغذی را از طریق ریزوئیدها جذب میکنند و برخی دیگر رطوبت و مواد معدنی را از باران و آب اطراف خود از طریق سطوح اطراف خود جذب میکنند.
سرسخت هستند
آنها سخت‌تر از آنچه به نظر می‌رسند هستند، خزه‌ها در محیط‌های مختلفی رشد میکنند، از کوه‌های سرد برفی گرفته تا بیابان‌های داغ، همه جا هستند.
به دلیل طیف وسیعی از سازگاری‌هایشان، آنها می‌توانند مناطقی را اشغال کنند. مطالعات نشان داده است که کمترین دمایی که آنها می‌توانند فتوسنتز کنند (تبدیل انرژی از نور خورشید به غذا) حدود منفی 15 درجه سانتیگراد و بالاترین آن، حدود 40 درجه سانتیگراد است.
انعطاف‌پذیر هستند
در محیط‌های گرم مانند دشت‌ها یا بیابان‌ها، یکی از راه‌هایی که خزه ها، گرما را تحمل میکنند، خوابیدن است،وقتی خشک می‌شوند می‌توانند در برابر گرما بسیار بهتر از زمانی که هیدراته هستند دوام بیاورند.
برخی از خزه ها حتی در دمای بالای 100 درجه سانتیگراد در هنگام خشک شدن و دمای منفی 272 درجه سانتیگراد زنده می‌مانند.
افزایش رطوبت محیط
خزه‌ها مانند اسفنج عمل میکنند و از فضاهای مویرگ خود برای آویزان شدن به آب استفاده میکنند، آنها به جذب بارندگی، حفظ رطوبت در خاک کمک کرده و شرایط اطراف خود را مرطوب نگه می‌دارند.
این رطوبت باعث می‌شود تا گیاهان اطراف آنها رشد کنند و مانند زیستگاه‌هایی چون مرداب‌ها و جنگل‌ها شوند.
توسعه اکوسیستم‌های جدید
خزه‌ها همچنین نقش حیاتی در توسعه اکوسیستم‌های جدید دارند، آنها جزو اولین استعمارگران گیاهی در مکان‌های آشفته هستند مانند زمانی که یک منطقه، جنگل‌زدایی می‌شود یا تحت تأثیر آتش سوزی قرار می‌گیرد، آنها سطح خاک را تثبیت میکنند و آب را حفظ کرده و به رشد گیاهان جدید کمک میکنند.
کنترل دما
خزه‌ها می‌توانند بر دمای خاک تأثیر بگذارند، بسته به محیط، هم آن را گرم و هم خنک میکنند، در مکان‌های گرم، می‌توانند با سایه‌اندازی و عایق‌سازی خاک در برابر دمای بالا، از ریشه درختان محافظت کنند.
در قطب شمال، تأثیر معکوس بر روی دما دارند، آنها می‌توانند از رسیدن گرمای خورشید به زمین جلوگیری کرده و سرعت آب شدن یخ را کاهش دهند و آن را برای مدت طولانی‌تری خنک نگه دارند.
خزه‌های نورانی
برخی از خزه‌ها، نورانی هستند برخی از خزه‌ها با شرایط کم نور سازگار شده‌اند و حتی در زیرزمین‌ها رشد میکنند، یکی از شناخته‌شده‌ترین خزه‌های غار، «شیستوستگا پناتا» نام دارد که به طلای اژده ها نیز معروف است.
این غار، رنگ سبز زمردی دارد و خزه‌های درون آن برای مقابله با کمبود نور سازگار شده‌اند و این سازگاری‌ها هستند که درخشندگی ایجاد میکنند. پروتونماها ساختارهای نخ مانندی هستند که از هاگ خزه رشد میکنند.
در داخل پروتونما، کلروپلاست‌ها برای دریافت حداکثر نور موجود کنار هم جمع می‌شوند و سلول‌های عدسی‌شکل به تمرکز نور کمک میکنند. انعکاس نور از این کلروپلاست‌ها همان چیزی است که باعث درخشش سبز می‌شود.
تنوع زیستی
از گیاهان مینیاتوری گرفته تا درختان غول پیکر، تنوع زیستی تنوع باورنکردنی همه حیات روی زمین است. خزه‌ها اجزای مهم پوشش گیاهی در بسیاری از مناطق جهان هستند و بخش عمده‌ای از تنوع زیستی را در اکوسیستم‌های جنگلی مرطوب، تالاب، کوهستان و تاندرا تشکیل می‌دهند.
جوامع خزه‌ای، زیستگاههای کوچکی را ارائه می‌دهند که برای بقای موجودات متنوعی حیاتی هستند، آنها پناهگاه ارزشمندی برای زندگی حشرات، تخم‌گذاری و شکار را فراهم میکنند.
موجوداتی مانند لاک‌پشت‌ها می‌توانند از توانایی خزه‌ها در بافر دما بهره ببرند، در انتاریوی کانادا، لاک‌پشت‌های خالدار (Clemmys guttata) زمستان را در زیر نوعی خزه به نام اسفگنوم می‌گذرانند.
این کار از لاک‌پشت‌ها در برابر سرد شدن بیش از حد در شرایط برفی که تا دمای منفی 35 درجه سانتیگراد پایین می‌آید، محافظت می‌کند.
همچنین خزه ها اسفگنوم در انگلستان، فرش‌های اسفنجی را روی زمین‌ها و مرداب‌ها تشکیل می‌دهند و نقش حیاتی در ایجاد باتلاق‌های ذغال سنگ نارس دارند.
