اسانس پونه نابودگر سلول‌های HT29 است و رادﯾﮑﺎل آزاد، ﺑﻪ اﺗﻢ ﯾﺎ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﮐﻪ دارای ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎ ﯾﺎ اﺗﻢﻫﺎﯾﯽ ﺣﺎوی اﻟﮑﺘﺮون ﺟﻔﺖﻧﺸﺪه در ﻻﯾﻪ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد.
اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺎﻗﺺ ﺑﻮدن ﻻﯾﻪ آﺧﺮ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯽ ﺧﻮد ﻣﯿﻞ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﻮﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺪن ﻧﻈﯿﺮ اﺳﯿﺪﻧﻮﮐﻠﺌﯿﮏ، ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ و اﺳﯿﺪﻫﺎی آﻣﯿﻨﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮده و ﻣﻮﺟﺐ اﺧﺘﻼل در ﻋﻤﮑﻠﺮد آنﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮند.
ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ رادﯾﮑﺎلﻫﺎی آزاد و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺣﺎﺻﻞ از اﮐﺴﯿﺪاﺳﯿﻮن آنﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ آﺛﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺣﺴﯽ و ﺗﻐﺬﯾﻪای ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﺠﺎد ﺑﺪ ﻃﻌﻤﯽ، ﻧﺎﺑﻮدی وﯾﺘﺎﻣﯿﻦﻫﺎ و ﺗﺨﺮﯾﺐ اﺳﯿﺪﻫﺎی ﭼﺮب ﺿﺮوری ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ.
اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺳﻤﯽ و آﺳﯿﺐ ﺑﻪ ﻣﺎده ژﻧﺘﯿﮏ ﺳﻠﻮﻟﯽ، ﺳﺒﺐ ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی ﻗﻠﺒﯽ و ﻋﺮوﻗﯽ و اﻧﻮاع ﺳﺮﻃﺎنﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ.
آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪانﻫﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﺬب رادﯾﮑﺎلﻫﺎی آزاد ﺑﻪ ﺧﻮد، ﻣﻮﺟﺐ ﮐﻨﺪ ﮐﺮدن ﺳﺮﻋﺖ اﮐﺴﯿﺪاﺳﯿﻮن و ﯾﺎ ﺣﺬف آنﻫﺎ ﺷﺪه و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺪن را از آﺛﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب رادﯾﮑﺎلﻫﺎی آزاد ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.
ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﯿﻌﯽ در ﺑﺪن اﻓﺮاد وﺟﻮد دارﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺣﻔﻆ ﻓﺸﺎر اﮐﺴﯿﺪاﺗﯿﻮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ، ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ ﻫﻤﻮاره ﻣﯿﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ رادﯾﮑﺎلﻫﺎی آزاد و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ، ﺗﻌﺎدل ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ.
در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮارد ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ رادﯾﮑﺎلﻫﺎی آزاد و ﯾﺎ اﺧﺘﻼل در ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ اﯾﻦ ﺗﻌﺎدل ﺑﺮﻫﻢ ﺧﻮرده، ﻟﺬا ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ از ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد، آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪانﻫﺎ ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﺳﻨﺘﺰی و ﻃﺒﯿﻌﯽ در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ.
در ﺻﻨﻌﺖ ﻏﺬا از آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪانﻫﺎی ﺳﻨﺘﺰی ﻣﺎﻧﻨﺪ BHA وBHT به ﻋﻨﻮان ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﺮ ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از آﺛﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب اﮐﺴﯿﺪاﺳﯿﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد.
اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ و اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ در اﯾﻤﻦ و ﺑﯽﺧﻄﺮ ﺑﻮدن اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪانﻫﺎی ﺳﻨﺘﺰی ﺗﺮدﯾﺪﻫﺎﯾﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و اﻗﺒﺎل ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﮔﯿﺎﻫﯽ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر داﺷﺘﻦ آﺛﺎر آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ ﻗﻮی ﻓﺎﻗﺪ ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﯿﺶ از ﺗﺮﮐﯿﺒﺎﺗﯽ ﺳﻨﺘﺰی ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮادی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺼﺮف آنﻫﺎ در ﺑﺴﯿﺎری از ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﻪﺧﺼﻮص در ﮐﺸﻮر اﯾﺮان ﺑﻪ دﻟﯿﻞ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی داروﯾﯽ، اﯾﺠﺎد ﺧﺎﺻﯿﺖ نگه دارﻧﺪﮔﯽ ﻣﻄﻠﻮب در ﻣﻮادﻏﺬاﯾﯽ و اﯾﺠﺎد ﻋﻄﺮ و ﻃﻌﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ رواج ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ.
ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ روﻏﻦﻫﺎی ﺿﺮوری اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﻬﺎر رادﯾﮑﺎلﻫﺎی آزاد را دارﻧﺪ، ﻟﺬا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﻬﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﺎ ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ اﺛﺮ آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ اﻣﺮی ﺿﺮوری ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد.
اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺎت ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺖﻫﺎی ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ در ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه و ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮادی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻼوﻧﻮﺋﯿﺪ، ﺗﺎﻧﻦ و آﻧﺘﻮﺳﯿﺎﻧﯿﻦﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ در ﺑﺴﯿﺎری از ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﯽداری ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻓﻨﻠﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن دارد.
ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ، ﺟﻨﺲ و ﮔﻮﻧﻪ ﮔﯿﺎه و ﺷﺮاﯾﻂ رﺷﺪ و ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد.
ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻓﻨﻠﯽ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺣﯿﺎﮐﻨﻨﺪﮔﯽ و ﺷﻼﺗﻪﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﺧﻮد، ﻣﺎﻧﻊ اﺛﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب رادﯾﮑﺎلﻫﺎی آزاد ﺑﺮ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺎده ﻏﺬاﯾﯽ و ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت آﺛﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب اﮐﺴﯿﺪاﺳﯿﻮن را ﮐﺎﻫﺶ می دهند.
Mentha pulegium یکی از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﭘﻮﻧﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد و در ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﻌﻨﺎﻋﯿﺎن ﻗﺮار دارد ﭘﻮﻟﮕﻮن از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت آن است ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﻄﺮ و ﻃﻌﻢ ﺗﻨﺪ ﻧﻌﻨﺎﯾﯽ در ﮔﯿﺎه ﻣﯽﺷﻮد، اﺛﺮ آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ اﯾﻦ ﮔﯿﺎه ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﯿﺪه اﺳﺖ.
در ﺑﺴﯿﺎری از ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﭘﯿﺸﯿﻦ اﯾﻦ اﺛﺮ را ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻓﻨﻮﻟﯿﮏ ﻣﺮﺗﺒﻂ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ. اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ ﮔﯿﺎه ﭘﻮﻧﻪ ﺑﺎ اﺧﺘﻼل در ﻋﻤﻠﮑﺮد رادﯾﮑﺎلﻫﺎی آزاد ﻣﻮﺟﺐ ﺣﻔﻆ ﻣﺎده ژﻧﺘﯿﮏ و ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎ از ﺗﺎﺛﯿﺮات ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺷﻮﻧﺪ ﯾﮑﯽ از ﻋﻮارﺿﯽ ﮐﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ در ﺑﺪن اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺳﺮﻃﺎن اﺳﺖ.
ﻟﺬا اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ از ﻟﺤﺎظ ﻋﺪم ﺳﻤﯿﺖ و اﯾﻤﻨﯽ ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ.
ﺳﺮﻃﺎن ﮐﻮﻟﻮن ﺑﻪ ﺗﮑﺜﯿﺮ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺳﻠﻮلﻫﺎی روده ﺑﺰرگ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و درﻣﺎن آن ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺘﺎﺳﺘﺎزﻫﺎی ﻓﺮاوان ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﺮﻃﺎن ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺳﺮﻃﺎن راﯾﺞ در دﻧﯿﺎ اﺳﺖ
ﺑﺮای درﻣﺎن ﺳﺮﻃﺎن ﮐﻮﻟﻮن از روشﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺮاﺣﯽ، ﺷﯿﻤﯽ درﻣﺎﻧﯽ و ﭘﺮﺗﻮ درﻣﺎﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ آنﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﺒﻮده و ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﺑﻮدی ﺳﻠﻮلﻫﺎی ﺳﺎﻟﻢ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارﻧﺪ.
در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی اﺧﯿﺮ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت داروﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺎء ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺎﻧﺲﻫﺎ ﮐﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﻫﺪف از ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ، ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ، ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ، ﻓﻨﻞ ﮐﻞ، ﻓﻼوﻧﻮﺋﯿﺪ ﮐﻞ و ﺳﻤﯿﺖ ﺳﻠﻮﻟﯽ اﺳﺎﻧﺲ ﭘﻮﻧﻪ ﺑﺮ رده ﺳﻠﻮﻟﯽ ﺳﺮﻃﺎن ﮐﻮﻟﻮن روده HT29 بوده است.
در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﺲ از اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ ﺑﻪ روش ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب، ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ اﺳﺎﻧﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﯽ ﮔﺎزی ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻃﯿﻒﺳﻨﺞ ﺟﺮﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪ.
منبع:
تناور، هادی و سایرین (۱۳۹۹)؛ اسانس پونه: ترکیبات شیمیایی، فعالیت آنتی اکسیدانی، فنل کل و اثر سایتوتوکسیک آن بر رده سلولی HT29 . نشریه پژوهش‌های علوم و صنایع غذایی ایران، جلد ۱۶، شماره 5.
