در نوشته‌ی قبلی تحلیل‌های مطرح‌شده در مورد حمله‌ی روسیه به اوکراین و تاثیر آن بر امنیت غذایی جهان را منتشر کردیم، در این سیاهه نیز، به چند تحلیل دیگر با توجه به گذشت 10 روز از این جنگ و مشکلات پیش‌آمده یا نوع برخورد کشورها با این شرایط می پردازیم.
به گزارش خبرگزاری «تی‌آرتی‌ورلد» ترکیه، در حال حاضر، حمله روسیه به اوکراین و روی دادن این جنگ، بنادر کی‌یف را بسته و منجر به ممنوعیت کشتی‌های تجاری در دریای آزوف، که به دریای سیاه – یکی از مهم‌ترین مناطق تجارت جهان – متصل می‌شود، شده‌است و اگر روسیه، کنترل کامل اوکراین را در دست بگیرد، بخش بزرگی از عرضه جهانی غذا را به خود اختصاص خواهد داد.
مصر
اوکراین و روسیه، 86 درصد از واردات گندم مصر در سال 2020 را به خود اختصاص داده‌اند، به گزارش موسسه خاورمیانه (Middle East Institut)، وضعیت شکننده‌ی امنیت غذایی مصر ناشی از ناتوانی بخش کشاورزی در تولید غلات کافی، به ویژه گندم و دانه‌های روغنی برای تامین حتی نیمی از نیاز داخلی کشورش است.
قاهره برای اطمینان از عرضه‌ی کافی و مقرون به صرفه‌ی نان و روغن نباتی برای 105 میلیون شهروند خود به حجم زیادی از واردات یارانه‌ای سنگین متکی است. تامین این منابع باعث شده است تا مصر به بزرگترین واردکننده‌ی گندم در جهان و در میان 10 واردکننده‌ی برتر روغن آفتابگردان در جهان تبدیل شود.
جنگ روسیه و اوکراین، قیمت‌ها را برای مصر به سطوح ناپایدار رسانده و قیمت گندم 44 درصد و روغن آفتابگردان، 32 درصد افزایش داده است.
مصر با حدود چهار ماه ذخایر گندم، می‌تواند با این چالش مقابله کند، اما برای انجام این کار، قاهره باید اقدامات فوری و قاطعانه انجام دهد.
واردات انبوه گندم مصر ناشی از مصرف گسترده نان‌های گرد سنتی معروف به «عیش بلادی» است که یکی از اصلی‌ترین وعده‌های غذایی در میان فقرای کارگر این کشور است.
مصریان، 150 تا 180 کیلوگرم نان بصورت سرانه مصرف می‌کنند که بیش از دو برابر میانگین جهانی یعنی 70 تا 80 کیلوگرم است و مقرون به‌صرفه نگه‌داشتن قیمت غذای اصلی مصر، بستر ثبات این رژیم بوده است.
اکنون مصر دوباره با کمبود شدید گندم در میان افزایش قیمت‌ها مواجه است. بر اساس برآوردهای وزارت کشاورزی ایالات متحده(USDA)، تولید گندم مصر در سال 2021/22 به 9 میلیون تن خواهد رسید در حالی که مصرف آن در مجموع 21.3 تن است.
همچنین دولت مصر، 95 درصد روغن نباتی خود را وارد می‌کند و در سال 2020، مصر 54.4 درصد روغن آفتابگردان خود را از اوکراین و 18.83 درصد از روسیه وارد کرد. با توجه به اینکه اوکراین و روسیه صادرکنندگان غالب روغن گیاهی هستند، مصر نمی‌تواند به راحتی تامین‌کننده‌ی جایگزین پیدا کند.
از سویی دیگر، امکان افزایش حجم روغن سویا نیست چون تولیدکنندگان اصلی آن یعنی آرژانتین، برزیل و پاراگوئه به دلیل بارندگی ناکافی در مناطق در حال رشد آمریکای جنوبی، 9.5 میلیون تن کسری تولید سویا را تجربه خواهند کرد.
با این حال، با شروع ماه رمضان در مصر در 2 آوریل 2022، که مستلزم یک ماه افطار خانوادگی برای شکستن روزه است و در بحبوحه جنگ روسیه و اوکراین، سیاست‌گذاران در قاهره باید راه‌حل‌های سریعی برای اطمینان از عرضه‌ی گندم و روغن پخت‌و‌پز مقرون به‌صرفه بیابند. بخشی از راه حل بلندمدت مصر، افزایش تولیدات کشاورزی خود از طریق گسترش زمین‌های قابل کشت و نوسازی بیشتر بخش کشاورزی آن از طریق فناوری‌های پیشرفته کشاورزی، مدیریت آب و فناوری‌های انرژی سبز است.
چین
بزرگترین صادرکننده‌ی گندم جهان(روسیه) و چین، اخیراً یک قرارداد کشاورزی گسترده امضا کردند، این قرارداد به پکن اجازه می‌دهد تا گندم را از هر نقطه روسیه وارد کند و برخی از بازارهای غربی مانند کانادا را از تجارت با چین خارج کند.
علاوه بر این، حدود یک سوم واردات ذرت چین از اوکراین انجام می‌شود که با کنترل روسیه بر مقادیر حیاتی تجارت از زمین‌های حاصلخیز اوکراین می‌تواند به کاهش قابل توجه وابستگی به بازارهای غربی برای هر دو کشور منجر شود و این بدان معناست که روسیه می‌تواند تصمیم بگیرد که کدام کشورها منابع غذایی حیاتی دریافت کنند و کدام‌‌ها دریافت نکنند.
به گفته‌ی کارشناسان، توافقات کشاورزی چین با روسیه همراه با قرارداد هیدروکربن‌ها، تضمینی بود که روسیه برای حمله به اوکراین و شکل گرفتن جنگ، بدون ترس از تحریم‌های غرب نیاز داشت.
به گزارش «سی‌ان‌بی‌سی» درگیری روسیه و اوکراین تأثیر محدودی بر قیمت مواد غذایی چین دارد، چین دومین مصرف‌کننده بزرگ ذرت در جهان است، اما تنها 9.4 درصد از مصرف ذرت داخلی و 5.9 درصد از گندم مصرفی در سال 2021 از طریق واردات بوده است.
اتکای شدید چین به گندم و ذرت تولید داخل به این معنا نیست که این کشور از افزایش قیمت مصون است. طبق گزارش رسانه‌های چینی، قیمت گندم و ذرت وارداتی افزایش یافته است.
البته سویا تنها محصول عمده‌ای است که چین به شدت به واردات آن متکی است و 84 درصد از مصرف داخلی در سال 2021، عمدتاً از ایالات متحده و برزیل بوده است. ولی جالب است بدانید که اختلافات تجاری ایالات‌متحده و چین، شیوع تب خوکی آفریقایی و شوک قیمت مواد غذایی ناشی از همه‌گیری کووید-19، چین را به سمت بهبود بیشتر خوداتکایی در تامین مواد غذایی سوق داده است.
در سال 2021، تولید ذرت داخلی در این کشور، 4.6 درصد رشد کرده است، در حالی که خریداران چینی از ذرت ایالات متحده روی برگردانیدند تا به بزرگترین خریدار ذرت اوکراین تبدیل شوند، اوکراین بخش مهمی از تلاش‌های چین برای بهبود امنیت غذایی ملی از طریق ایجاد تنوع در تامین‌کنندگان غلات خود بوده است.
بنابراین هرگونه اختلال در حمل‌و‌نقل از اوکراین به چین، بدون شک فشارهای تورمی ایجاد می‌کند.
کود
به گزارش کانورسیشن، در این جنگ، تاکنون تمرکز بر عرضه و قیمت غلات و دانه‌های روغنی بوده است. محصولات کلیدی وارداتی روسیه شامل مرکبات، پنیر، موز، سویا، سیب، گلابی، گوشت گاو و روغن نخل است. اینها عمدتاً از طیف وسیعی از کشورها مانند بلاروس، ترکیه، برزیل، آلمان، چین، اکوادور، ایتالیا، اندونزی، فرانسه و آلمان تهیه می‌شوند.
در مورد آفریقای جنوبی، روسیه از نظر ارزشی هفت درصد از صادرات مرکبات خود را در سال 2020 به خود اختصاص داد و این دومین بازار بزرگ آفریقای جنوبی برای صادرات سیب و گلابی است.
اما چیزهای بیشتری در بازی وجود دارد. روسیه از نظر ارزشی، بزرگترین صادرکننده مواد کود در جهان است و پس از آن چین، کانادا، ایالات متحده، مراکش و بلاروس قرار دارند. این مخلوط کودها شامل مواد معدنی یا مواد شیمیایی از نیتروژن گرفته تا فسفر و پتاسیم است.
کود سهم قابل توجهی در رشد محصولات کشاورزی و محصولات زراعی در سراسر جهان و همچنین سهم قابل توجهی از هزینه‌های نهاده را تشکیل می‌دهد، در آفریقای جنوبی، کودها حدود 35 درصد از هزینه‌های نهاده‌ی کشاورزان غلات در آفریقای جنوبی را تشکیل می‌دهند.
بازارهای اولیه برای مواد کود روسیه شامل برزیل، استونی، چین، هند، ایالات متحده، فنلاند، مکزیک، لهستان، رومانی، لتونی و آفریقای جنوبی هستند که فشار قیمت را احساس خواهند کرد.
