فرآوری، نگهداری و تولید مواد غذایی همگی اصطلاحات بههمپیوستهای هستند که به روش ها و فرآیندهای استفادهشده برای تبدیل محصولات خام کشاورزی و در بعضی موارد محصولات برداشتشده از طبیعت، به غذاهای مصرفی اشاره داشته و زیرمجموعه صنایع تبدیلی هستند.
از این فرایندها برای ایمنتر و خوشطعمتر شدن غذاهای موردنیاز مصرفکنندگان انسانی استفاده میشود. اگرچه فرآوری مواد غذایی غالباً در محیطهای صنعتی انجام میشود، اما افراد از انواع روشهای فرآوری مواد غذایی در خانه نیز استفاده میکنند. یکی از نمونههای فرآوری خانگی غذاها، برش دادن، گرفتن استخوانها و پختن ماهی پس از صید است.
فرآوری مواد غذایی به شکلهای مختلفی انجام میشود. بعضی از غذاها به فرآوری کمی نیاز دارند و گاهی اصلاً به هیچگونه فرآوری نیاز ندارند، مانند سیبی که میتوان آن را از درخت چیده و بلافاصله آن را خورد.
غذاهای دیگر غیرقابلخوردن هستند مگر اینکه تحت اثر نوعی فرآوری قرار گیرند. روشهای فرآوری مواد غذایی به سه دسته اولیه، ثانویه و سوم تقسیم میشوند.
فرآوری اولیه مواد غذایی
فرآوری اولیه غذا عبارت است از فرآیند تبدیل محصولات کشاورزی خام به غذاهای قابلمصرف. در بعضی موارد وقتیکه پردازش اولیه به پایان رسید، غذا آماده مصرف است مثل تهیه گوشت دودی در خانه. در موارد دیگر فرآوری اولیه، از محصول کشاورزی مادهای میسازد که میتوان آن را به یک ماده غذایی قابلمصرف تبدیل کرد، مانند آسیاب کردن غلات و دانهها برای تهیه آرد آنها.
فرآوری ثانویه مواد غذایی
فرآوری ثانویه غذا عبارت است از استفاده از مواد حاصل از فرآوری اولیه مواد غذایی برای تولید غذاهای آماده. یک نمونه از این موارد استفاده از آرد برای تهیه خمیر و سپس پختن خمیر برای تولید نان است. نمونههای دیگر شامل استفاده از گوشت چرخ شده برای تهیه سوسیس است.
پردازش سوم مواد غذایی
روش سوم شامل تولید گسترده غذاهای آماده مانند پیتزاهای منجمد و میان وعدههای بستهبندیشده است. اصطلاح “غذای فرآوری شده” معمولاً به محصولات غذایی تولیدشده از طریق این روش اشاره دارد.
برخی از غذاها به انواع مختلفی از فرآوری نیاز دارند تا به فرم نهایی و قابلمصرف خود برسند. بهعنوانمثال، چیپس تورتیلا. ذرت قبل از اینکه بهصورت خمیر دربیاید، رشد کرده، سپس برداشت و نیکستامالیزه میشود. (نیکستامالیزه به روند خیساندن و پختن ذرت در محلول قلیایی گفته میشود).
سپس این خمیر که برای تولید تورتیلا استفاده میشود، برش داده شده و درنهایت یا پخته میشوند و یا بهصورت چیپس سرخ میشوند. پس از انجام این فرآیند در مقیاس صنعتی، چیپسهای تورتیلا در کیسههای ضد آب بستهبندی میشوند.