سه روش اصلی مکانیکی، شیمیایی یا آنزیمی برای استخراج روغن از دانه یا هسته وجود دارد، جدای از این روش‌های پرکاربرد، روش‌های دیگری چون استخراج با حلال تسریع‌شده یا استخراج به کمک مایکروویو نیز در دسترس هستند که به‌طور خاص برای برخی از انواع نمونه‌ها طراحی شده‌اند.
استخراج مکانیکی
استخراج روغن توسط دستگاه‌های پرس مکانیکی یا پرس‌ها مرسوم‌ترین روش است. در این روش برای استخراج روغن از پرس رم دستی یا پرس پیچی موتوردار استفاده می‌شود.
مشاهده شده است که پرس قوچ می‌تواند حدود 60 تا 65 درصد روغن را استخراج کند در حالی که پرس پیچی موتوری می‌تواند حدود 68 تا 80 درصد روغن موجود را از دانه‌ها استخراج کند.
طراحی پرس مکانیکی بسیار مهم است زیرا نقش مهمی در بازده روغن دارد. عملکرد را می‌توان با پیش تیمار بذرها با فرآیند پخت به حدود 89 درصد در یک پاس و 91 درصد در یک پاس دوگانه افزایش داد، روغن استخراج شده از پرس مکانیکی نیاز به تصفیه بیشتر با فیلترکردن و صمغ‌زدایی دارد .
استخراج شیمیایی یا حلال
استخراج روغن از دانه با حلال فرآیند حذف یک جزء املاح از جامد با استفاده از یک حلال مایع است به آن لیچینگ یا استخراج جامد-مایع نیز گفته می‌شود.
بر اساس این روش، n- هگزان مقدار بیشتری روغن را در مقایسه با سایر حلال‌ها تولید می‌کند، عوامل مختلفی مانند اندازه ذرات، نوع حلال و دما وجود دارد که بر استخراج روغن تأثیر می‌گذارد.
در این رابطه، اندازه ذرات کوچک ترجیح داده می‌شود چراکه اجازه می‌دهد تا سطح سطحی بزرگی بین جامد و مایع وجود داشته باشد.
همچنین حلالیت مواد با افزایش دما افزایش می‌یابد، هم زدن حلال باعث افزایش انتشار گردابی و در نتیجه افزایش انتقال مواد از سطح به ذرات می‌شود البته حلال‌های با ویسکوزیته پایین باید در طول استخراج آزادانه در گردش باشند؛ سه روش استخراج آب گرم، استخراج سوکسله و تکنیک اولتراسونیک کاربرد دارند.
استخراج سریع از حلال
ASE همچنین استخراج با حلال تحت فشار (PSE) نامیده می‌شود، این یکی از فرآیندهای استخراج مدرن است.
بر اساس این روش، استخراج روغن از دانه با استفاده از حلال‌های آلی یا آبی در دما و فشار بالا استخراج می‌شود.
مشاهده شده است که فشار بالا از جوشش در دمای بالاتر از نقطه جوش معمولی حلال جلوگیری کرده و دمای بالا، سرعت استخراج روغن را تسریع می‌کند.
این روش، زمان و همچنین مصرف حلال را در مقایسه با سایر تکنیک‌های استخراج با حلال کاهش داده است، از این روش برای استخراج روغن از جوانه گندم و پوسته بذر کتان استفاده شده است.
استخراج آنزیمی
روش استخراج روغن آنزیمی آبی (AEOE) یک تکنیک وقفی برای استخراج روغن از مواد گیاهی است، مزیت اصلی این فرآیند، طبیعت دوستدار محیط‌زیست و عدم تولید ترکیبات آلی مضر یا فرار است.
در این روش از استخراج روغن از دانه، از آنزیم‌های مناسب برای استخراج روغن از دانه‌های پیش‌تیمار شده استفاده می‌شود.
ترکیبی از استخراج آنزیمی با فراصوت نتایج بهتری در استخراج روغن از دانه‌ها نشان داده است. با این حال، مشکلات مربوط به استخراج با حلال را می‌توان با استفاده از تکنیک استخراج روغن آنزیمی آبی کاهش داد.
استخراج سیال فوق بحرانی
استخراج روغن از دانه با استفاده از روش‌های مختلف استخراج با حلال، زمان‌برتر و مشکل‌ساز در دفع حلال است. بنابراین، مشکل استفاده از حلال و همچنین مصرف زمان، اغلب در مقادیر زیاد و سمیت، تکنیک SFE توسعه یافته است.
این روش از دهه 1980 برای اجتناب از استفاده از حلال‌های آلی و همچنین افزایش سرعت استخراج عملی شده است، SFE با استفاده از CO2 نسبت به استخراج با حلال مزایایی دارد.
با این حال، محدودیت اصلی SFE هزینه بالای آن در مقیاس تولید است. این نه تنها به دلیل استفاده از تجهیزات فشار بالا بلکه به دلیل مواد خام مورد استفاده است که برای کاهش رطوبت آن باید در حالت انجماد خشک شود.
استخراج به کمک مایکروویو
MAE، استخراج مایکروویو نامیده می‌شود که به عنوان یک تکنیک استخراج جدید، ترکیبی از مایکروویو و استخراج با حلال سنتی است.
فرآیند MAE مزایای زیادی نسبت به سایر فرآیندهای استخراج دارد، مانند هزینه تولید پایین با کوتاهی دوره زمانی پردازش و همچنین نیاز کمتر به حلال و نرخ استخراج بالاتر با کاهش مصرف انرژی و انتشار CO2.
استخراج روغن با استفاده از MAE در مقایسه با SFE زمان کمتری می‌برد، از این رو، این روش استخراج جایگزین امیدوارکننده‌ای برای روش مرسوم استخراج روغن، به ویژه در مورد مواد گیاهی است.
