آمونیاک خالص (NH3) که به نام آمونیاک بی‌آب نیز شناخته می‌شود، گازی بی‌رنگ با بوی تند است. بوی آمونیاک بزرگترین دارایی ایمنی آن برای مقابله با انتشار است.
بیشتر مردم می‌توانند بوی آمونیاک را قبل از رسیدن به سطح خطرناک بو کنند. آستانه بوی آمونیاک به اندازه کافی کم است تا هشدار کافی در مورد وجود آن ارائه شود.
با این حال، آمونیاک باعث خستگی بویایی (از دست دادن حس بویایی) یا سازگاری می‌شود و تشخیص وجود آن در صورت طولانی‌مدت قرار گرفتن در معرض دشوار است.
آمونیاک چگونه استفاده می‌شود؟
بیش از 80 درصد آمونیاک تولید شده برای مصارف کشاورزی و کمتر از دو درصد برای سردخانه استفاده می‌شود. استفاده از آمونیاک به طور کلی ایمن است، مشروط بر اینکه کنترل‌های نگهداری و عملیاتی مناسب اعمال شود.
انبارهای سردخانه صنعتی و تأسیسات فرآوری مواد غذایی معمولاً از آمونیاک بی‌آب استفاده می‌کنند. آمونیاک مورد استفاده در این سیستم‌ها باید 99.995 درصد خالص باشد تا از عملکرد موثر سیستم اطمینان حاصل شود.
سیستم‌های تبرید آمونیاکی مجموعه‌ای از مخازن و لوله‌های متصل به هم هستند که آمونیاک را فشرده و به یک یا چند اتاق پمپ می‌کنند تا آن‌ها را خنک، سرد یا منجمد کنند تا در دماهای مشخصی قرار گیرند.
آیا انتشار آمونیاک رایج است؟
به طور معمول، آمونیاک در لوله‌ها و اجزای یک سیستم تبرید باقی می‌ماند. این سیستم‌ها بر اساس استانداردها و کدهای سختگیرانه طراحی و ساخته شده‌اند تا از انتشار تصادفی جلوگیری کنند.
در اکثر تاسیسات، فقط افراد آموزش دیده از سیستم تبرید آمونیاکی استفاده می‌کنند، با این حال، بسیاری از سیستم‌های آمونیاکی به صورت شبانه‌روزی کار نمی‌کنند و ممکن است انبارها در شب‌ها و آخر هفته‌ها بسته باشند.
آمونیاک می‌تواند اثرات مختلفی بر سلامتی داشته باشد، از تحریک گرفته تا صدمات شدید تنفسی و تا مرگ. میزان آسیب های احتمالی بسته به سطح غلظت و مدت قرار گرفتن در معرض متفاوت است.
هنگامی که آمونیاک مایع، آزاد می‌شود ممکن است با هوا مخلوط شود و مانند یک گاز متراکم رفتار کند. آمونیاک به دلیل بوی قوی و تندش، معمولاً در غلظت‌های بین 5 تا 50 قسمت در میلیون (ppm) قابل تشخیص است.
غلظت بالای 100 ppm برای اکثر افراد ناراحت‌کننده است. غلظت در محدوده 300 تا 500 ppm باعث می‌شود افراد بلافاصله منطقه را ترک کنند.
به طور خاص، قرار گرفتن در معرض آمونیاک چه صدماتی می‌تواند ایجاد کند؟
به طور کلی، تنها افرادی که در ناحیه فوری انتشار تصادفی آمونیاک هستند، در معرض غلظت‌های خطرناک قرار می‌گیرند، مگر اینکه انتشار آن زیاد باشد.
قرار گرفتن در معرض غلظت کم بخار آمونیاک می‌تواند:
- ریه‌ها را تحریک کند و باعث سرفه و یا تنگی‌نفس شود.
- چشم و پوست را تحریک کند و باعث احساس سوزش شود.
- کمجر به ایجاد سردرد، حالت تهوع و استفراغ شود.
قرارگرفتن در معرض غلظت‌های بالاتر بخار آمونیاک می‌تواند:
- با تحریک و سوزاندن پوست، به طور بالقوه منجر به آسیب دائمی شود.
- باعث آسیب دائمی چشم یا کوری شود.
ایجاد اختلالات طولانی مدت سیستم تنفسی و ریه، از جمله تجمع مایع در ریه‌ها (ادم ریوی)، یک فوریت پزشکی، با تنگی نفس شدید و گرفتگی در قفسه سینه است.
علائم ادم ریوی (سفتی در قفسه سینه و مشکل در تنفس) ممکن است برای 1 تا 24 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض غلظت بالا رشد نکند.
قرار گرفتن در معرض آمونیاک مایع در تاسیسات تبرید آمونیاک رایج نیست. اگر اتفاق بیفتد، آسیب شدیدی از جمله سرمازدگی و سوختگی خورنده ایجاد می‌شود.
علائم سرمازدگی خفیف شامل بی حسی، سوزش و خارش در ناحیه آسیب دیده است. علائم سرمازدگی شدیدتر شامل احساس سوزش و سفتی ناحیه آسیب دیده است. پوست ممکن است سفید مومی یا زرد شود. تاول، مرگ بافت و قانقاریا نیز ممکن است در موارد شدید ایجاد شود.
مطالعات موجود اثرات بهداشتی قابل توجهی را در افرادی که در معرض طولانی مدت شغلی در معرض آمونیاک قرار دارند نشان نداده است.
افرادی که به طور مکرر در معرض آمونیاک قرار می‌گیرند ممکن است پس از چند هفته، تحمل (یا سازگاری) نسبت به اثرات تحریک‌کننده داشته باشند. تحمل یعنی سطوح بالاتر قرار گرفتن در معرض برای ایجاد اثراتی که قبلاً در غلظت‌های پایین‌تر دیده می‌شد مورد نیاز است.
با این حال، استنشاق آمونیاک ممکن است علائم بیماری‌های مزمن ریوی مانند آسم و آمفیزم را تشدید کند.
خطرات آتش‌سوزی و انفجار مرتبط با قرار گرفتن در معرض چیست؟
آمونیاک به طور کلی یک خطر آتش‌سوزی یا انفجار جدی در نظر گرفته نمی‌شود زیرا مخلوط آمونیاک-هوا به سختی مشتعل می‌شود و غلظت نسبتاً بالایی از گاز مورد نیاز است.
منابع اشتعال مانند تخلیه الکتریکی از لیفتراک، یک لامپ رشته تنگستن محافظت نشده، جرقه ناشی از موتور، یا گرمای مشعل جوشکاری یا برش می‌تواند باعث اشتعال مخلوط قابل اشتعال آمونیاک و هوا شود.
دی‌اکسید نیتروژن سمی و تحریک کننده می‌تواند در هنگام سوختن در هوا ایجاد شود. ظروف یا سیلندرها در صورت قرار گرفتن در معرض آتش یا گرمای بیش از حد برای مدت زمان کافی ممکن است به دلیل فشار بیش از حد به شدت پاره شوند.
