اسانس ها (با عصاره ها متفاوت هستند) ترکیب پیچیدهای از ترکیبات شیمیایی مختلف را ارائه میدهند که در آن، اثر سینرژیک یا مکمل را در بین یکدیگر نشان میدهند و فعالیت آنها را اصلاح میکنند.
از اجزای اصلی این اسانسها میتوان به ترپنوئیدها و فنیل پروپانوئیدها اشاره کرد که مسئول ایجاد خواص دارویی هستند.
اسانسها عموماً بوی مطبوع و شدیدی دارند که بیشتر به شکل مایع هستند و در اندامهای مختلف گیاه یافت میشود و در حلالهای قطبی محلول هستند.
اسانسها فرار بوده و به طور گسترده در صنعت عطرسازی، لوازم آرایشی، مواد غذایی و رایحه نوشیدنی و همچنین در رایحه درمانی برای درمان برخی بیماریها استفاده میشوند.
دانش سنتی برخی از گونههای گیاهی با ویژگیهای گیاه درمانی در حال حاضر منبعی برای تحقیق در جستجوی ترکیبات فعال بیولوژیکی جدید و به عنوان درمانهای مؤثری است که مراقبتهای بهداشتی فعلی را در نظر میگیرند.
اسانس ها (EOs) از نظر طبیعت دارای تنوع گستردهای هستند و با عصاره ها متفاوت هستند. آن ها را میتوان به عنوان داروی جایگزین، در محصولات غذایی، تثبیتکنندههای عطر، داروها و لوازم آرایشی و غیره استفاده کرد.
بسیاری از انواع اسانسها از گونههای مختلف گیاهی به دست میآیند که به معنای تولید مهمی از نظر تجاری است به این ترتیب میتوان نتیجه گرفت که تولید و مصرف اسانس در سراسر جهان رو به افزایش است.
اسانسها مستعد یک سری عوامل هستند که کمیت و کیفیت آنها را تعیین میکند، تنوع ژنتیکی، نوع یا تنوع گیاهان، موقعیت جغرافیایی گیاهان، محیط اطراف، آبوهوا، استرس در طول رشد و در نحوه استحصال تفاوت دارند.
اسانسها مخلوطی از چندین ترکیب با وزن مولکولی کم هستند و برای به دست آوردن آنها میتوان از طریق تکنیکهای مختلف چون تقطیر با بخار، تقطیر با آب و یا استخراج با حلال اقدام کرد.
با در نظر گرفتن تولید در مقیاس تجاری، تقطیر با بخار روشی است که به طور گسترده برای به دست آوردن اسانسها استفاده میشود.
توصیف یک اسانس با تعیین منبع گیاهی، یعنی گیاهی که از آن جدا شده و بخشی از گیاه مورد استفاده (گل، برگ، میوه، ریزوم، ریشه و غیره) شروع میشود، مهم است.
گیاهشناسی و آشنایی با انواع یک گیاه کشت شده در سراسر جهان میتواند کمک شایانی در جهت محل کشت آن (کشور، منطقه) و روش استخراج اسانس آن (بخارکشی یا هیدرودیلاتاسیون) ارائه دهد.
عوامل زیادی بر ترکیب و عملکرد اسانس در گیاه چون محل اقلیمی، نوع خاک، مرحله رشد گیاه (به عنوان مثال، قبل، حین یا بعد از گلدهی) و حتی زمان برداشت آن، عوامل زمین اقلیمی و نوع خاک (این عوامل میتوانند شیمیوتیپهای مختلفی از گیاه را ایجاد کنند که از آنها اسانسهایی با ترکیب شیمیایی، خواص حسی و فعالیت بیولوژیکی متفاوت تقطیر می شود.) تاثیر بگذارد.