اشتغال زنان روستایی و عشایری، جایگاه ویژه‌ای در فعالیت‌های کشاورزی پس از تولید دارد، حضور کارشناسان جهاد کشاورزی در روستاها و انجام مشاوره و ارائه راهنمایی‌ها، می‌تواند نقش موثری در این بستر داشته باشد از این رو مصاحبه‌ای با سرکار خانم فروغ‌السادات بنی‌هاشم – مدیرکل دفتر توسعه فعالیت‌های زنان روستائی و عشایری وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه انجام شده است.
کافه کشاورز: سرکارخانم مهندس بنی هاشم از شما جهت پذیرفتن این مصاحبه سپاسگزاریم، در اولین پرسش لطفا در مورد جایگاه زنان روستایی و عشایری در صنایع تبدیلی بفرمایید که این بانوان به چه صورتی و با پذیرفتن چه نقش‌هایی، می‌توانند این جایگاه را ایجاد و حفظ کنند؟
مهندس بنی‌هاشم: «فعالیت اصلی زنان روستایی و عشایری از دیرباز در حوزه صنایع تبدیلی بوده است. فرآوری محصولات پس از برداشت عمدتا توسط زنان انجام می‌شود. این موضوع از سه وجه حائز اهمیت است:
- کاهش ضایعات؛ آن دسته از محصولاتی که بیشتر در معرض فساد قرار دارند با فرآوری سریع توسط زنان وارد چرخه مصرف می شوند. به علاوه ماندگاری محصولات افزایش پیدا می‌کند و از فسادپذیری و ضایعات جلوگیری به عمل می آید.
- ایجاد ارزش افزوده؛ فرآوری محصولات توسط زنان، موجب پرهیز از خام فروشی و ایجاد ارزش افزوده می‌شود. این موضوع طبعا به افزایش درآمد خانواده کمک می‌کند.
- بهبود معیشت خانوار؛ فرآوری به هنگام محصولات موجب افزایش ماندگاری و مصرف طولانی مدت می‌شود و به بهبود معیشت خانوارکمک می‌کند.
در گذشته عمدتا فرآوری محصولات به صورت دستی و سنتی انجام می‌شد. اما در سال‌های اخیر، موضوع صنایع تبدیلی اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
کاربردی شدن طراحی صنعتی در این حوزه موجب ساخت دستگاه‌ها و تجهیزات کوچک و خانگی شده است. آشنایی زنان روستایی و عشایری با این دستگاه‌ها و خرید و بهره‌برداری از آنها تحول جدی در صنایع تبدیلی کوچک مقیاس ایجادکرده است.
این امر هم موجب رعایت اصول بهداشتی در مرحله فرآوری محصولات شده است و هم امکان فراوری محصولات در مقیاس‌های بزرگتر و بیشتر را برای تولید کنندگان کوچک فراهم کرده است. »
کافه کشاورز: راهبردهای دفتر توسعه فعالیت های زنان روستایی و عشایری در این زمینه چه مواردی بوده‌اند و یا مورد اتخاذ قرار گرفته‌اند؟
مهندس بنی‌هاشم: «یکی از راهبردهای دفتر در حوزه صنایع تبدیلی، شناسایی تولیدکنندگان تجهیزات مرتبط با صنایع تبدیلی و برقراری ارتباط بین آنها و تولیدکنندگان بوده است. به علاوه آموزش استفاده از این تجهیزات نیز با کمک شرکت‌های تولید کننده انجام می شود.
ارتباط با موسسه تحقیقات فنی- مهندسی و همکاری با محققان این موسسه برای استانداردسازی محصولات فرآوری شده از دیگر راهبردهایی است که این دفتر از طریق آموزش زنان روستایی و عشایری دنبال می کند.
همچنین طرح نظامند آموزش و ترویج کارآفرینی که از سال 1396 با همکاری بخش خصوصی و با هدف توسعه کمی و کیفی اشتغال زنان روستایی و عشایری در دفتر اجرا شده است، نقش مهمی در توسعه صنایع تبدیلی در حوزه مشاغل خانگی داشته است.
این طرح از طریق تشویق تولید کنندگان به بازگشت ارزش افزوده محصولات به خانوارهای روستایی و عشایری موجب ترویج و توسعه صنایع تبدیلی در واحدهای کوچک مقیاس شده است.»
کافه کشاورز: سرکارخانم مهندس، چه خدماتی توسط دفتر در این زمینه ارائه می‌شود?
مهندس بنی هاشم: «هدف اصلی از تشکیل دفتر، توسعه فعالیت‌های کشاورزی زنان روستایی و عشایری همچنان که از نامش پیداست، توان افزایی زنان روستایی و عشایری برای ایفای نقش موثرتر در توسعه کشاورزی است.
با توجه به ویژگی‌های گروه هدف و مخاطبان برنامه‌های دفتر، سیاست‌های دفتر برای تحقق هدف مورد اشاره از طریق ظرفیت‌سازی، نهادسازی، شبکه‌سازی و توسعه اشتغال و کارآفرینی دنبال می شود.
اصلی ترین برنامه دفتر، ارائه آموزش‌های کاربردی و ترویج فنون و روش‌های مورد نیاز برای ارتقای مهارت زنان روستایی و عشایری و افزایش کمی و کیفی تولیدات، بهبود معیشت و بالا بردن در آمد آنهاست.
زنان روستایی و عشایری دانش و تجارب ارزش مندی دارند که از گذشتکان خود آموخته‌اند. حمایت از تشکل‌های زنان و شبکه‌سازی آنها از دیگر فعالیت‌های این دفتر است که هم موجب دسترسی آنها به منابع مالی و اعتباری می‌شود و هم به نشر و تعمیق این آموزه‌ها کمک می‌کند.
این دفتر از طریق کمک به ایجاد سایت‌های آموزشی ویژه زنان روستایی و عشایری و فراهم کردن شرایط بازدید از این سایت‌ها موجب ترویج روش‌ها و فنون جدید می‌شود و شرایط لازم برای توسعه اشتغال، بهبود معیشت و ارتقای سطح درآمد آنها فراهم می شود.»
