قابلیت ردیابی به دلیل توانایی ردیابی محصولات در تمامی مراحل تولید و توزیع، ابزار تجاری ارزشمندی برای کشاورزان است و به این صورت تعریف شده که توانایی پیگیری حرکت یک غذا از تولید، فرآوری تا توزیع است.
ایمنی و قابلیت ردیابی مواد غذایی در حال حاضر در خط مقدم بحث‌های دولت و صنعت در سراسر جهان قرار دارد. ابزار ردیابی باید بتواند در هر مرحله مشخص از زنجیره غذایی (از تولید تا توزیع) از جایی که غذا آمده و به کجا رفته است، با اهداف سیستم بازرسی و گواهی مواد غذایی، شناسایی کند.
برای کشاورزان در مقیاس کوچک در کشورهای در حال توسعه، به ویژه کشاورزانی که محصولات باغی و سایر محصولات غذایی تازه تولید می‌کنند، الزامات قابلیت ردیابی می‌تواند موانعی برای تجارت باشد. بازار مواد غذایی ایمن و قابل ردیابی می‌تواند تولیدکنندگان کشاورزی در مقیاس کوچک را که فاقد منابع لازم برای پیروی از استانداردهای سختگیرانه فزاینده هستند، به ویژه الزامات ردیابی و نظارت بر متغیرهای زیست محیطی و زنجیره تامین از طریق فناوری‌های پیچیده حذف کند.
سیستم‌های ردیابی، مزایای بسیاری از جمله کاهش زمان لازم برای فراخوان و پس گرفتن محصولات خطرناک را ارائه می‌دهند.
ردیابی برای محصولات کشاورزی، نمونه اولیه سیستم ردیابی بود که توسط دولت بریتانیا در سال 1990 برای ردیابی بیماری جنون گاوی توسعه یافت، در سال 2001، اتحادیه اروپا تصویب کردکه غذاهای فروخته شده در اتحادیه اروپا باید از سال 2005 قابل ردیابی باشند، در غیر این صورت اجازه فروش ندارند.
چین با استانداردسازی تولیدات کشاورزی، فرآوری و تجارت محصولات کشاورزی، دسته‌های استاندارد کشاورزی را ساخته است. در سطح ملی، یک پلتفرم ملی ردیابی ایمنی مواد غذایی وجود دارد، از سال 2010، وزارت بازرگانی از مجموعه‌ای از پروژه‌های آزمایشی برای ایجاد سیستم ردیابی گردش گوشت و سبزیجات با محوریت پلت فرم‌های مدیریت ردیابی سطح 3 مرکزی، استانی و شهری حمایت کرده است. وزارت کشاورزی این کشور، چهار سیستم ردیابی صنعتی برای کاشت، دامپروری، آبزی‌پروری و زمین‌های کشاورزی ایجاد کرده است.
البته برخی از محصولات کشاورزی را نمی‌توان بارها بسته‌بندی یا جدا کرد که این امر، دشواری برچسب‌گذاری بسته‌بندی را افزایش میدهد.
ساخت سیستم ردیابی برای کیفیت و ایمنی محصولات کشاورزی، یک فرآیند سرمایه‌گذاری بلند مدت است.
قابلیت ردیابی شامل شناسایی و تایید منشاء محصول است. بر اساس گزارش‌ها، هند به دلیل افزایش صادرات محصولات کشاورزی خود، پتانسیل پذیرش فناوری ردیابی را داراست.
چهار سوال اصلی در مورد توسعه یک سیستم ردیابی وجود دارد که باید پاسخ داده شود:
- کدام داده‌ها مهم هستند و باید جمع‌آوری شوند؟
- چه کسی مالک اطلاعات در هر مرحله از زنجیره تامین است؟
- از چه ابزارهایی برای جمع‌آوری داده‌ها (حسگرها، شبکه و …) باید استفاده کرد؟
- چگونه داده‌ها باید مدیریت شوند تا در دسترس ذینفعان و مصرف‌کنندگان بوده و قابل فهم باشند.
انواع ردیابی
-
ردیابی درون شرکتی (داخلی)
ردیابی سطح داخلی توسط یک بازیگر واحد (شرکت، سازمان و غیره) و از طریق رویه‌های داخلی انجام می‌شود، علاوه بر این، ردیابی درون شرکتی سعی می‌کند در صورت درخواست از این فعال زنجیره تامین، منشأ مواد تشکیل دهنده، بسته‌بندی و غیره محصول را شناسایی کند.
قابلیت ردیابی داخلی به این معنی است که فرآیندها باید در یک شرکت حفظ شوند تا هویت مواد خام را به کالاهای نهایی مرتبط کند، هنگامی که یک ماده با مواد دیگر ترکیب، پردازش، پیکربندی مجدد یا بسته‌بندی می‌شود، محصول جدید باید شناسه محصول منحصر به فرد خود را داشته باشد.
برای حفظ قابلیت ردیابی باید ارتباط بین این محصول جدید و مواد اولیه‌ی آن (مانند خمیر، نان، چاشنی‌ها، مارینادها، نمک، مواد بسته‌بندی و بسیاری از ورودی‌های دیگر) حفظ شود.
برچسبی که تعداد اقلام ورودی قابل ردیابی را نشان میدهد باید روی بسته‌بندی باقی بماند تا زمانی که کل کالای قابل ردیابی تمام شود.، این اصل حتی زمانی اعمال می‌شود که کالای قابل ردیابی بخشی از سلسله مراتب بسته‌بندی بزرگتر باشد.
-
ردیابی زنجیره تامین یا سطح خارجی
قابلیت ردیابی خارجی ترکیبی از فرآیندهای درون شرکتی و فرآیند بازسازی کل تاریخ محصول خاص است، تمام ذینفعان در یک زنجیره تأمین باید درگیر و با یکدیگر هماهنگ شوند تا نتیجه قابل اعتمادی از نظر قابلیت ردیابی ایجاد شود.
برای حفظ قابلیت ردیابی خارجی، شماره شناسایی اقلام قابل ردیابی باید به شرکت‌کنندگان کانال توزیع بر روی برچسب‌های محصول و اسناد کاغذی یا الکترونیکی تجاری مرتبط ارسال شود.
این محصولات فیزیکی را با الزامات اطلاعاتی لازم برای ردیابی پیوند میدهد، قابلیت ردیابی خارجی، امکان ردیابی به عقب (قابلیت ردیابی تامین‌کننده) و ردیابی به جلو (قابل ردیابی مشتری) را فراهم می‌کند
-
ردیابی اجباری
قابلیت ردیابی اجباری عمدتاً مربوط به اهداف مالی است و فاقد اطلاعات دقیق در مورد محصولات در مورد جنبه‌های کیفی است.
-
ردیابی اختیاری
ردیابی داوطلبانه به توانایی هر بازیگر در زنجیره‌ی تامین برای انتخاب آزادانه داده‌هایی برای جمع‌آوری اشاره دارد، ردیابی داوطلبانه برای ذینفعان اجباری نیست. قابلیت ردیابی قابل اعتماد و کامل، تنها زمانی امکان‌پذیر است که فرآیندهای ردیابی اجباری و اختیاری وجود داشته باشد. ذینفعان درگیر در زنجیره‌ی تامین، هنگامی که داوطلبانه اطلاعات را اضافه می‌کنند، سیستم ردیابی دقیق‌تر و با کیفیت‌تری را امکان‌پذیر می‌سازند.
چالش اصلی برای سیستم‌های داوطلبانه، در پیچیدگی آنها نهفته است، زیرا هر بازیگر ممکن است استانداردها و روش‌های خاص خود را برای ردیابی و ردیابی یک محصول داشته باشد که منجر به طیف گسترده‌ای از داده‌های بدست آمده می‌شود.
