مراکز جمع‌آوری شیرخام، مکان‌های ثابتی هستند که از امکانات فیلتراسیون و خنک کردن شیر برخوردار بوده، شیر تولیدی دامداران را جمع‌آوری نموده و پس از سرد کردن به واحدهای فرآوری تحویل می‌دهند.
در برخی گزارشات به مراکز جمع‌آوری سیار نیز اشاره شده است در صورتی که وسایل سیار، مجهز به سیستم سردکردن، توزین و برخی امکانات دیگر هستند که با این وجود، آنها را می‌توان جزو مراکز سیار ایدهال تلقی نمود.
شرکت سوت ماشین، تکنیک‌های بسیار جامعی بر اساس تجهیزات مدرن و پیشرفته در مراکز جمع‌آوری شیر بصورت ثابت و پرتابل جهت تسریع در این فرایند ارائه داده است، فیلتراسیون اولیه و سرد کردن موثر در کیفیت شیر تولیدی و ماندگاری آن تاثیرگذار است.
هدف از بکارگیری مراکز جمع آوری شیر در مزارع یا واحدهای جمع‌آوری شیر، خنک‌سازی قبل از ذخیره در مخازن یا ارسال به واحدهای تولیدی لبنیات است.
پلیت کولرهای نصب شده در مرکز جمع‌آوری شیر به منظور سرد کردن شیر یا به عبارتی کاهش درجه حرارت سریع شیر بکار می‌رود.
دلیل کاهش سریع درجه حرارت شیر به خاطر سطح مقطع زیاد در تبادل حرارتی صفحه‌ای مابین شیر و آب یخ در مبدل‌های حرارتی است.
پلیت کولرها دارای تعداد زیادی صفحات استنلس استیل بسیار نازیک است که در زمان تبادل حرارتی از یک سطح آن آب یخ و از سطح دیگر آن شیر جریان یافته و حرارت آن به آب یخ در طی این فرآیند انتقال می‌یابد.
ظرفیت پلیت کولرها با افزایش یا کاهش تعداد پلیتها قابل تنظیم است. در صورت کارکرد صحیح پلیت کولر بایستی درجه حرارت شیر به دو تا چهار درجه سانتیگراد برسد.
در اکثر کشورها، احداث مرکز جمع‌آوری شیرخام، زمانی آغاز می‌شود که کارخانه‌های شیر با ظرفیت بالا در شهرهای بزرگ احداث می‌شوند به عبارت دیگر، بازار خرید مصرف شیر از دامدار روستایی فاصله گرفته و حمل مقادیر اندک شیر از روستاهای دور به کارخانه‌های شیر، مقرون به صرفه نیست.
فاکتورهای تاثیرگذار در عملکرد مراکز جمع‌آوری شیرخام
- نسبت نرخ جریان سیال خنک کننده شیر: سیستم طراحی شده مرکز جمع‌آوری شیربایستی بر اساس حداکثر مقدار جریان شیر ( که از پمپ ارسال‌کننده شیر بدست می‌آید ) انجام پذیرد لذا مقدار جریان، طراحی سیستم مرکز جمع‌آوری شیر را هم از بابت میزان آب یخ مورد نیاز و هم از بابت میزان راندمان سیستم آسان‌تر می‌کند.
- سطح تماس: حداکثر میزان جریان شیر از پمپ ارسال، تعیین‌کننده سایز پلیتها و تعداد پلیت‌های مورد نیاز است.
- تراکم پلیتها: تراکم هر کدام از پلیتها به همراه واشر، بسته به ظرفیت و ابعاد مختلف حدود ۳/۵ لی ۴/۵ میلی‌متر در نظر گرفته می‌شود متراکم کردن بیش از حد میزان جریان عبوری را محدود می‌کند، لذا قبل از باز کردن پلیت کولر حتما ضخامت مجموع پلیتها بایستی اندازه‌گیری شود.
- تمیز بودن پلیتها: در طی فرایند، شیر یا مواد معدنی آب به دیواره پلیتها چسبیده و راندمان و کارایی آن را می‌کاهد و با سد کردن مسیر جریان، مانع از حرکت سیال بر روی سطوح پلیتها می‌شود.
- درجه حرارت آب یخ: جهت سرد کردن شیر در مرکز جمع‌آوری شیر از سردترین آب موجود در محل استفاده می‌شود لذا هرچه درجه حرارت آب، پایین‌تر باشد ماندگاری شیر تا زمان ارسال به کارخانه بیشتر خواهد شد، ایده‌ال‌ترین حالت برای درجه حرارات آب مصرفی، حدود 2 تا 4 درجه سانتیگراد است.
