آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) با مشارکت سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، با کمک علم هستهای در حال مبارزه با بیماری همهگیر پژمردگی موز در آمریکای لاتین است.
پژمردگی فوزاریوم که به نام بیماری پاناما نیز شناخته میشود، از کشندهترین بیماری موز در جهان محسوب میشود. این بیماری عمدتاً در آمریکای لاتین گسترش مییابد و محبوبترین نوع موز صادراتی این منطقه یعنی کاوندیش را هدف قرار میدهد.
«نجات مختار»، معاون مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در این موضوع گفت: «ما از پرتودهی برای اصلاح مواد گیاهی برای تولید انواع مقاوم به بیماری و همچنین با استفاده از تکنیک مشتق شده از هستهای واکنش زنجیرهای پلیمراز (PCR) یا توالییابی DNA برای تشخیص بیماری و جلوگیری از گسترش آن استفاده میکنیم. »
تکنیک زنجیرهای پلیمراز یا روش PCR نام خود را از یکی از ترکیبات کلیدی خود، DNA پلیمراز میگیرد که جهت تهیه تعداد بسیار زیادی کپی از یک رشته DNA مورد نظر بکار گرفته میشود. با ادامه روند PCR از تعداد کپیهای اولیه یک قطعه DNA، که ممکن است یک یا تعداد بسیار کمی باشند، به عنوان الگو استفاده شده و به میزان بسیار زیادی در حد چندین میلیون کپی تولید میشود که محصول نهایی PCR را به طور کلی آمپلیکون (Amplicon) گویند.
از کاربردهای مهم PCR میتوان به جداسازی DNA ژنومی، تقویت و بررسیهای کمّی DNA و در تشخیص بیماریهایی که شامل بررسی بیماریهای بدخیم، سرطانها و بیماریهای عفونی هستند برشمرد.
از پرتودهی برای اصلاح مواد گیاهی استفاده میشود، اثرات دوزهای بالای تابش بر روی گیاهان کشنده است، اگرچه گونه های مختلف گیاهان از نظر حساسیت به پرتوهای یونیزان بسیار متفاوت هستند. با این حال، گزارشهایی مبنی بر تأثیر محرک بر رشد زمانی که دانهها یا نهالها در معرض دوزهای سبک تابش یونیزان قرار میگیرند وجود دارد. اصلاح بذر و کنترل آفات از مهمترین کاربردهای پرتودهی در کشاورزی است.
برای القای مصنوعی تغییرات ارثی در گیاهان، از عوامل فیزیکی یا شیمیایی استفاده می شود. تشعشعات یونیزه کننده یک عامل فیزیکی پرکاربرد برای درمان بذرها و سایر مواد گیاهی محصولات زراعی برای ایجاد جهشهای ارثی است.