کشاورزی پس از نفت یک فعالیت کلیدی برای اقتصاد نیجریه است. فعالیت‌های کشاورزی برای بسیاری از نیجریه‌ای‌ها برای امرار معاش هست در حالی که ثروت تولید شده توسط نفت به سهم محدودی از جمعیت می‌رسد.
کشاورزی حدود 23 درصد از تولید ناخالص داخلی نیجریه را تشکیل می‌دهد، این کشور دارای 34 میلیون هکتار زمین قابل کشت، 6.5 میلیون هکتار برای محصولات دائمی و 28.6 میلیون هکتار در مراتع است.
بر اساس جدیدترین داده‌ها، حدود 70 درصد از خانوارها در نیجریه در فعالیت‌های کشاورزی شرکت می‌کنند، در حالی که حدود 41 درصد آن‌ها مالک یا فعال در زمینه پرورش دام هستند.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید برای سال‌های متمادی، کشاورزی بیشتر از نفت به تولید ناخالص داخلی (GDP) نیجریه کمک کرده است.
جمعیت نیجریه با سرعت بسیار بالایی در حال رشد است و تقاضای غذا نیز بر همین اساس در حال افزایش است. در واقع، پیش‌بینی می‌شود که جمعیت نیجریه تا سال 2050 به بیش از 370 میلیون نفر برسد.
بین سال‌های 2018 تا 2022، نزدیک به 20 درصد از مردم این کشور گرسنگی را تجربه کردند.
افرادی که دچار ناامنی شدید غذایی هستند، به دلیل کمبود پول یا سایر منابع، روزهای کامل را بدون غذا می‌مانند. در واقع، CPI مواد غذایی در نیجریه ماه به ماه در حال افزایش است.
بر اساس مجموعه شاخص‌های توسعه بانک جهانی، اشتغال در بخش کشاورزی نیجریه نزدیک به 35 درصد از کل اشتغال را در سال‌های 2019 و 2020 به خود اختصاص داده است.
بسیاری ممکن است به اشتباه تصور کنند که کشاورزی، دامپروری و تجارت تنها گزینه‌های شغلی در کشاورزی هستند، اما کشاورزی در نیجریه با ظهور مشاغل Agritech که طیف وسیعی از فرصت‌های شغلی را ارائه می‌دهد، به آرامی به یک زمینه پرسود تبدیل می‌شود.
فقدان نوآوری‌های کشاورزی و پذیرش حداقلی از فناوری مدرن در کشاورزی، برخی از چالش‌های اصلی است که کشاورزی را از گرفتن جایگاه شایسته خود به عنوان پایه اصلی اقتصاد نیجریه باز می دارد.
در طول سال ها، دولت نیجریه تلاش های زیادی برای تغییر بخش کشاورزی انجام داده است. تلاش‌هایی برای تشویق ایده‌های نوآورانه و ارائه فناوری کافی (و سایر مشوق‌ها) به کشاورزان انجام شده است، با این حال، این کشور هنوز راه بسیار طولانی در پیش دارد.
دولت نیجریه برنامه‌های کشاورزی مانند برنامه وام گیرندگان لنگر (ABP) را برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود به دور از نفت آغاز کرده است.
در اکتبر 2021، دولت در جلسه منظم شورای کشاورزی و توسعه روستایی، اجرای سیاست کشاورزی جدید به نام «طرح ملی فناوری و نوآوری کشاورزی» (NATIP) را در سال 2022 تصویب کرد.
محصولات زراعی و باغی
تولید محصولات زراعی بزرگترین زیربخش کشاورزی در نیجریه است و بیش از 90 درصد از تولید ناخالص داخلی کشاورزی و 10 درصد باقی مانده را دام، جنگلداری و ماهیگیری تشکیل می‌دهند.
کاساوا، سیب زمینی، ذرت، سورگوم، برنج و ارزن از محصولات عمده تولید شده در نیجریه هستند. این محصولات روی هم 65 درصد از کل سطح زیر کشت را پوشش می‌دهند.
محصولات دیگری مانند کاکائو، لاستیک، پنبه و نخل روغنی نیز به طور گسترده در نیجریه کشت می‌شود. کاکائو بزرگترین درآمد ارزی غیرنفتی نیجریه است، با این حال، تولید کاکائو در سال‌های اخیر کاهش ثابتی داشته است.
لاستیک دومین کسب‌وکار بزرگ ارز غیرنفتی است که در بسیاری از ایالت‌های نیجریه کشت می‌شود. همچنین روغن نخل سهم قابل توجهی در اقتصاد نیجریه را داراست و در زمینه‌های غذا و مواد خام برای تولید لوازم آرایشی، سوخت‌های زیستی، پلاستیک و دارو به کار می‌رود.
نیجریه بالغ بر 20 درصد از تولید کاساوا در جهان (و 34 درصد از تولید آفریقا) را به خود اختصاص داده است که این کشور را به بزرگترین تولیدکننده این محصول در جهان تبدیل می‌کند.
اگرچه این محصول در 24 ایالت از 36 ایالت این کشور تولید می‌شود، تولید کاساوا از نظر مساحت تحت پوشش و تعداد کشاورزانی که محصول را کشت می‌کنند، بر بخش جنوبی کشور غالب است.
تولید کاساوا در نیجریه به خوبی توسعه یافته است، با تکنیک‌های تکثیر و پردازش به خوبی تثبیت شده است. این محصول به دلیل توانایی استثنایی آن در سازگاری با تغییرات آب و هوایی، تحمل حاصلخیزی پایین خاک و مقاومت در برابر شرایط خشکسالی در طول سال کشت می‌شود.
طبق گزارش موسسه بین المللی کشاورزی گرمسیری، نیجریه همچنین بزرگترین تولیدکننده سیب‌زمینی است و بیش از 70 درصد از تولید سیب‌زمینی را در جهان به خود اختصاص داده است.
این کشور سالانه بیش از 47 میلیون تن سیب زمینی تولید می‌کند، نیجریه همچنین بزرگترین تولیدکننده ذرت و برنج در آفریقا است.
نیجریه پس از ایالات متحده، بزرگترین تولید کننده سورگوم در جهان است و در تولید روغن نخل و دانه‌های کاکائو در رتبه پنجم قرار دارد.
در میان خانوارها، رایج‌ترین محصولات در نیجریه، ذرت و کاساوا هستند که تقریباً 50 درصد از خانوارها آن را کشت می‌کنند. بعلاوه، سایر محصولات رایج، ذرت گینه، سیب‌زمینی، لوبیا و ارزن هستند.
نیجریه بزرگترین تولید کننده برنج آفریقا است و در بین 15 تولیدکننده برتر جهان قرار دارد البته دولت نیجریه اعلام کرد که این کشور تا سال 2018 در تولید برنج خودکفا خواهد شد، اما این هدف محقق نشد.
هزینه بالای برنج شالیزاری خام و هزینه‌های عملیاتی بالا همچنان مانع از تولید کارخانه‌های برنج در مقیاس بزرگ با قیمت‌های رقابتی می‌شود.
برنامه وام گیرندگان لنگر دولت نیجریه که در سال 2015 معرفی شد، به افزایش تولید داخلی کمک کرده است.
با این حال، هزینه‌های تولید برنج و آسیاب همچنان بالاست. برنج یکی از محصولاتی است که توسط بانک مرکزی نیجریه (CBN) به‌عنوان غیرقابل دریافت ارز در پنجره ارزی این بانک فهرست شده است.
ظرفیت آسیاب برنج نیجریه از 350,000 تن در سال (mtpy) در سال 2015 به بیش از 3 میلیون تن در هر ساعت در سال 2021 افزایش یافت. تعداد کارخانه‌های برنج یکپارچه از 10 به بیش از 60 کارخانه در طول مدت مشابه افزایش یافت.
کمبود شالیزار یک چالش بزرگ برای شرکت‌های آسیاب برنج در سراسر این کشور است زیرا اکثر این کارخانه‌ها زیر 50 درصد ظرفیت آسیاب کار می‌کنند.
چالش دیگر برای صنعت آسیاب برنج نیجریه، تعداد زیادی کارخانه‌های برنج در مقیاس کوچک است که در سراسر مناطق کشت برنج پراکنده شده‌اند.
شیلات
در مناطق روستایی، مردم بیشتر از مناطق شهری در فعالیت‌های کشاورزی شرکت می‌کنند، ماهیگیری فعالیت کمتری نسبت به کشاورزی را شامل می‌شود.
با خط ساحلی 850 کیلومتری و دریاچه‌ها، نهرها و رودخانه‌های فراوان، ماهیگیری توسط حدود سه درصد خانوارها انجام می‌شود، در ایالت‌های جنوبی، ماهیگیری بسیار رایج‌تر از سایر مناطق است.
غذاهای دریایی منجمد، مقرون به صرفه‌ترین منبع پروتئین حیوانی نیجریه‌ای‌ها هستند و مصرف آن در حال افزایش است.
این کشور یک بازار بالقوه برای حدود 2.5 میلیون تن ماهی به ارزش 3 میلیارد دلار است. ماهی خال مخالی، شاه ماهی و غوغا گونه‌های اصلی مصرفی هستند.
صید داخلی و تولید آبزی‌پروری (عمدتاً گربه ماهی و تیلاپیا) به دلیل هزینه‌های بالای نهاده توسعه نیافته است. گربه ماهی و تیلاپیا در نیجریه تولید می‌شوند اما برای واردات آمریکا ممنوع هستند.
در سال 2018، خدمات بازرسی و ایمنی غذایی USDA واردات گربه ماهی و سایر محصولات ماهی از نیجریه را به حالت تعلیق درآورد.
اداره فدرال شیلات نیجریه نتوانست به طور کامل به اطلاعات درخواست شده در ابزار خودگزارش‌دهی (SRT) قبل از موعد مقرر رسیدگی کند.
در نتیجه، پرورش دهندگان و پردازشگرهای گربه ماهی نیجریه فرصت بازار گربه ماهی دودی و بسته‌بندی شده را که به ایالات متحده صادر می‌کنند را از دست دادند.
دامپروری و محصولات دامی
برآوردهای منتشر شده در سال 2019 نشان می‌دهد که تا سال 2050 مصرف محصولات دامی به طور قابل توجهی در این کشور افزایش خواهد یافت.
به عنوان مثال، مصرف شیر ممکن است بیش از 260 درصد و برای تخم مرغ تا 250 درصد افزایش یابد. به همین ترتیب، تقاضای گوشت نیز به سطوح بالایی خواهد رسید.
دام‌های پرورش یافته در نیجریه شامل طیور و نشخوارکنندگان مانند بز، گوسفند و گاو است. آمارها نشان می‌دهد که تقاضای داخلی برای محصولات دامی در نیجریه علی‌رغم چندین مداخله شرکای توسعه برای بهبود تولید و سلامت دام، بیشتر از تولید است.
علی‌رغم مصرف گسترده محصولات حیوانی در نیجریه، دامپروری کمتر از 10 درصد از تولید ناخالص داخلی اسمی کشاورزی در این کشور را تشکیل می‌دهد و ارزش آن همچنان رو به کاهش است.
عواملی چون بودجه ناکافی، هزینه بالای خوراک دام، بیماری‌های حیوانات، کمبود زیرساخت‌ها، نبود مشوق‌های دولتی و چالش‌های حمل‌ونقل از علت‌های کاهش دامپروری در این کشور است.
اندازه بازار لبنیات نیجریه در سال 2019 ، 1.6 میلیارد دلار بود که بیش از 87 درصد از تقاضا از طریق واردات تامین شده است.
بازار لبنیات این کشور به طور بالقوه 6.5 میلیارد دلار است، نیجریه با 20 میلیون گاو، از جمله 2.35 میلیون گاو برای تولید لبنیات، چهارمین جمعیت گاو در آفریقا را داراست.
بخش لبنیات نیجریه تا حد زیادی پراکنده، غیرمولد و ناکارآمد است. خانوارهای کوچک لبنیات (یعنی دامداران) بیشترین شیر خام را در نیجریه تولید می‌کنند، اما بازار نهایی توسط شرکت‌های چندملیتی بزرگ کنترل می‌شود.
این شرکت‌ها در بیش از 97 درصد محصولات مصرفی از شیر وارداتی استفاده می‌کنند. تولیدکنندگان لبنیات محلی بر ترکیب و بازسازی شیرخشکی که عمدتاً از اتحادیه اروپا وارد می‌شود، متکی هستند.
شیر بازسازی شده بیشتر به صورت شیرخشک، تبخیر شده و تغلیظ شده بسته‌بندی و به فروش می‌رسد و در قوطی‌ها و کیسه‌های فلزی بسته‌بندی می‌شود.
تولید شیر و ماست پایدار بیشتر از شیرخشک وارداتی بازسازی شده است. شیرخشک، پنیر، کره و بستنی بیشتر وارداتی هستند، همچنین تقاضا برای این محصولات همچنان در حال رشد است و مصرف نوشیدنی‌های شیر طعم‌دار (که بیشتر توسط کودکان سن مدرسه مصرف می‌شود) در تقاضا افزایش می‌یابد.
لبنیات و سایر صنایع دامی تحت تأثیر ناامنی قرار دارند. برای کاهش درگیری‌های مکرر بین دامداران و کشاورزان در نیجریه، شورای اقتصاد ملی در سال 2019 طرح تحول ملی دام (NLTP) را تصویب کرد.
هدف این برنامه بهبود عملکرد و پایداری بخش دام، از جمله تولید گوشت و لبنیات، از طریق مشارکت با دولت‌های ایالتی و بخش خصوصی است.
واردات
نیجریه به واردات 10 میلیارد دلاری متکی است تا کمبودهای تولید مواد غذایی (عمدتاً گندم، برنج، مرغ، ماهی، خدمات غذایی و غذاهای مصرف‌گرا) و کشاورزی خود را برطرف کند.
اروپا، آسیا، ایالات متحده آمریکا، آمریکای جنوبی و آفریقای جنوبی منابع اصلی واردات محصولات کشاورزی هستند.
تولید گندم محلی بخش ناچیزی از تقاضای مصرف گندم نیجریه را تامین می‌کند. تقاضای کلی به طور قابل توجهی از طریق واردات تامین می‌شود.
نیجریه پنجمین واردکننده بزرگ گندم ایالات متحده در جهان است. نان، بلغور و ماکارونی مواد اصلی در نیجریه هستند و تقاضا برای این محصولات همچنان در حال افزایش است. در حال حاضر، سهم کل بازار مصرف گندم در نیجریه در اختیار نان (60%)، سمولینا (20%) و پاستا (10%) است.
واردات مواد غذایی و محصولات کشاورزی نیجریه از ایالات متحده در سال 2021 بالغ بر 92 میلیون دلار بود که در مقایسه با 58 میلیون دلار ثبت شده در سال 2020 حدود 50 درصد افزایش داشت.
عمده واردات مواد غذایی و محصولات کشاورزی با منشاء نیجریه شامل کاکائو، چای محصولات گیاهی، خوراک و علوفه، بادام هندی، آجیل درختی، ادویه‌جات، ترشی‌جات و غذاهای دریایی است.
اکثر کارخانه‌های آرد نیجریه گندم ارزان‌تری را از روسیه، لتونی و لیتوانی خریداری می‌کنند. آسیاب‌ها در حال تقویت شیوه‌های خود برای مخلوط کردن گندم ارزان‌تر و با کیفیت پایین با گونه‌های گران قیمت‌تر با کیفیت بالا، مانند گونه هارد قرمز زمستانه از ایالات متحده هستند.
واردات همچنان نیمی از تقاضای برنج کشور را تامین می‌کند. برنج آب‌پز (همچنین به عنوان برنج تبدیل شده و برنج آسان پز نیز شناخته می‌شود) عمده واردات را تشکیل می‌دهد.
برنج تایلندی و هندی (انواع دانه بلند) بر واردات غالب است. نیجریه همچنان یکی از بزرگترین بازارهای جهان برای برنج آب پز است – به طور متوسط سالانه 4.0 میلیارد دلار برنج خرد شده مصرف می‌کند.
برنج وارداتی به طور غیررسمی از طریق مرزهای نیجریه وارد بازار می‌شود. معمولاً محموله‌ها به مقصد بنادر دریایی واقع در کشورهای همسایه بوده و از طریق مسیرهای مرزی زمینی به بازارهای نیجریه منتقل می‌شوند.
برنج منشأ تایلندی 65 درصد از کل واردات برنج را تشکیل می‌دهد و پس از آن هند با 20 درصد قرار دارد، منشا دیگر برزیل و چین است.
صادرات
نیجریه یکی از ذینفعان قانون رشد و فرصت آفریقا (AGOA) است، اما در تلاش برای استفاده کامل از مزایای ترجیحات تجاری است.
ضعف سیستم بهداشتی و بهداشت گیاهی (SPS) و ایمنی مواد غذایی کشور به این معنی است که صادرات مواد غذایی در مطابقت با استانداردهای بین‌المللی مشکل دارد.
آسیب‌ها
- سیل‌های منظم، بیابان شدن مزارع و چراگاه‌ها، شورش‌های افراطی و درگیری بین دامداران و کشاورزان محلی.
- کمبود منابع مالی و زیرساخت‌ها برای فرآوری مواد غذایی
- وجود تورم مواد غذایی
- کاهش ارزش پول محلی (نایرا)
- افزایش قیمت سوخت و حمل‌و نقل
- وجود ناامنی (از سال 2022، با کاهش موارد خشونت علیه کشاورزان، وضعیت امنیتی در شمال شرق این کشور در حال بهبود است. بهبود امنیت باعث احیای تولید مواد غذایی، به ویژه غلات می‌شود.)
- تهاجم روسیه به اوکراین و وابستگی نیجریه به واردات گندم (احتمالاً تأثیر چند برابری بر قیمت محصولات مبتنی بر گندم (مانند نان، رشته فرنگی و بیسکویت) خواهد داشت.)
