کارگران کشاورزی تانزانیا 80٪ از جمعیت را تشکیل می‌دهند و طیف گسترده‌ای از محصولات کشاورزی را از محصولات اصلی مانند ذرت، کاساوا و برنج تا محصولات صادراتی مانند قهوه، پنبه، تنباکو، چای و شکر را در برمی‌گیرند.
کشاورزان خرده پا با خطرات فزاینده‌ای ناشی از تغییرات آب‌و‌هوایی، آفات، بیمار‌ی‌ها و تخریب زمین و غیره مواجه هستند.
در حالی که آنها منابعی مانند گروه های کشاورزی و دسترسی محدود به فناوری اطلاعات و ارتباطات را در دسترس دارند اما فاقد منابع مهمی مانند اعتبار و نهاده‌ها هستند.
لازم به ذکر است که سیاست‌های زمین‌داری و کشاورزی تانزانیا ممکن است زندگی خرده‌مالک‌ها را از طریق افزایش مالیات و فرآیندهای اداری پیچیده‌تر کند. با این حال، از طریق اصلاحات برنامه توسعه بخش کشاورزی (ASDP)، دولت تانزانیا امیدوار است که کشاورزان را توانمند کند و ارائه خدمات را بهبود بخشد.
کشاورزی در تانزانیا تقریباً 30 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد و سه چهارم نیروی کار این کشور در این بخش فعالیت دارند.
کشاورزی بدون شک بزرگترین و مهم‌ترین بخش اقتصاد تانزانیا است و این کشور از پایه‌های تولید متنوعی بهره می‌برد که شامل دام، محصولات غذایی اصلی و انواع محصولات است.
فرصت‌های تجاری زیادی در بازارهای داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی برای محصولات سنتی و جدید وجود دارد. با این حال، با پیشرفت اندک در دو دهه گذشته، بهره‌وری پایین بوده است.
کشاورزان خرده پا که اغلب سهم کشاورزی این کشور را در اختیار دارند برای آبیاری به بارندگی وابسته هستند. همچنین کشاورزان و سایر ذینفعان این بخش با چالش‌های قابل توجهی در نوسازی صنعت برای افزایش بازده، صادرات و فرآوری ارزش افزوده روبرو هستند.
کاهش درآمدهای صادراتی؛ موانع تملک زمین و کشاورزان خرده مالکی که برای دسترسی به فناوری اقتصادی مناسب، امکانات ذخیره‌سازی کافی، بازارها و اعتبار تلاش می‌کنند، این بخش را تحت تاثیر قرار داده‌اند.
دولت در حال اتخاذ تدابیری برای رفع این چالش‌ها با ارائه یارانه به کشاورزان و سرمایه‌گذاران و همچنین حذف عوارض غیرضروری است که به نظر می‌رسد مانع رشد این بخش می‌شود.
همچنین تلاش دولت جهت تامین مالی خارجی برای پروژه شاخص کریدور رشد کشاورزی جنوبی تانزانیا (SAGCOT) موضوعی است که برای توسعه سریع پتانسیل کشاورزی آن منطقه طراحی شده است.
این تلاش‌های گسترده باید شاهد بازگشت سطح تولید محصولات کلیدی به رشد در سال‌های آینده باشد که به افزایش ارزش افزوده پردازش در این بخش کمک می‌کند.
رایج‌ترین محصولات غذایی در تانزانیا، ذرت، گندم، برنج، سیب‌زمینی شیرین، موز، لوبیا سورگوم و نیشکر است. محصولات دیگر شامل قهوه، پنبه، بادام هندی، تنباکو، چای و سیزال هستند.
عوامل متعددی بر انتخاب کشاورزان از طریق عوامل فیزیکی، مانند کیفیت خاک و در دسترس بودن آب؛ عوامل اقتصادی مانند بازارپذیری و قیمت بذر؛ ترجیحات شخصی خانواده؛ مشخصات محصول، از جمله عملکرد محصول و مقاومت در برابر آفات و دسترس بودن منابع مانند ماشین آلات و کود تاثیر می‌گذارد.
محصولات کشاورزی تانزانیا
ذرت
ذرت بیشترین کشت و مصرف را در تانزانیا دارد و از آن برای تهیه فرنی سفت (اگالی) استفاده می‌شود که یک غذای محلی در تانزانیا و اکثر کشورهای آفریقایی به شمار می‌رود.
در اوایل سال 2021، دسته‌هایی از ملخ‌ها به مناطق کلیمانجارو و آروشا تانزانیا هجوم آوردند و ویرانی بزرگی به محصول وارد کردند. این امر منطقه را در برابر تهاجمات بیشتر آسیب پذیر کرده و چشم‌انداز تولید ذرت را ضعیف کرده است.
بازارهای همسایه ذرت تانزانیا، کشورهایی چون زامبیا، مالاوی، رواندا، بوروندی، کنیا و جمهوری دموکراتیک کنگو هستند. بیشترین واردات ذرت بصورت دانه، روغن ذرت، ذرت زرد برای خوراک دام و سایر محصولات ذرت مانند غلات صبحانه است.
تانزانیا بیشترین ذرت را از اتحادیه اروپا، آفریقای جنوبی، ایالات متحده و اوکراین وارد می‌کند.
گندم
بیش از 90 درصد گندم تولید شده در تانزانیا از مزارع تجاری بزرگ در ارتفاعات شمالی یا مزارع خانوادگی کوچک و متوسط در ارتفاعات جنوبی به دست می‌آید.
بیشتر گندم این کشور در شمال، به ویژه در کلیمانجارو، آروشا و مانیارا کشت می‌شود، تانزانیا در حال برنامه‌ریزی برای افزایش تولید گندم داخلی با استفاده از مکانیسم‌های بازار است. در ژانویه 2021، وزیر کشاورزی با آسیاب‌کنندگان، بازرگانان و فرآورده‌های گندم ملاقات کرد و از آنها خواست 60 درصد گندم خود را از تولیدکنندگان داخلی با قیمت ممتاز تهیه کنند.
بر اساس این پیشنهاد، خریداران داخلی مجاز به واردات تنها 40 درصد از کل گندم مورد نیاز خواهند بود. این استراتژی به دنبال تشویق کشاورزان محلی به افزایش تولید گندم و کاهش وابستگی تانزانیا به واردات است.
با این حال، در حال حاضر هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد تانزانیا به هدف خود در کاهش واردات دست خواهد یافت و هنوز هم باور عمومی بر این است که بیشتر، گندم وارد خواهد شد.
پاستا، بیسکویت، غلات صبحانه، ماندازی، چاپاتیس، کلوچه، فرنی سفت (اگالی)، کیک و دونات، صنعت گندم را در تانزانیا هدایت می‌کنند. مصرف گندم در تانزانیا پس از ذرت، کاساوا و برنج در رتبه چهارم قرار دارد.
گندم عمدتاً به صورت آرد گندم مصرف می‌شود که هم محصول میانی و هم محصول نهایی است، صنعت آسیاب گندم تحت سلطه شرکت‌های محلی با آسیاب‌ها و سیلوها در دارالسلام است. انتظار می‌رود شهرنشینی و رشد شهرهای بزرگ مانند دارالسلام، موانزا و آروشا تقاضا برای محصولات گندم را افزایش دهد زیرا 80 درصد گندم در مناطق شهری مصرف می‌شود.
تانزانیا گندم را برای استفاده تجاری از روسیه، استرالیا، کانادا، اتحادیه اروپا و اوکراین وارد می‌کند، در حالی که واردات از ایالات متحده عمدتاً برای برنامه‌های کمک غذایی استفاده می شود.
در حالی که واردکنندگان گندم، ایالات متحده را به دلیل کیفیت آن ترجیح می‌دهند، بازرگانان به معایب هزینه‌های حمل و نقل بالا اشاره می‌کنند. تانزانیا 90 درصد گندم مصرفی خود را با 1 میلیون تن در سال وارد می‌کند.
برنج
تانزانیا بزرگترین تولید کننده برنج در منطقه شرق آفریقا است. بخش فرعی برنج به دلیل پتانسیل آن برای بهبود امنیت غذایی و درآمد خانوارهای روستایی، مدت‌هاست که توسط تانزانیا به عنوان یک اولویت استراتژیک برای توسعه کشاورزی شناسایی شده است.
در سال‌های اخیر، تانزانیا کشت برنج را برای مصرف محلی و صادرات به کشورهای همسایه در اولویت قرار داده است.
برای دستیابی به این اهداف، وزارت کشاورزی حمایت‌های فنی و آموزشی را از سازمان‌های غیردولتی ارائه می‌دهد. این کشور همچنین در حال ایجاد طرح‌های آبیاری برای تولید برنج است و استفاده کارآمد از کودها را از طریق فاز دوم استراتژی توسعه ملی برنج 10 ساله خود (NRDS-II) تشویق می کند.
هدف NRDS-II دوبرابر کردن سطح زیر کشت برنج از 1.1 به 2.2 میلیون هکتار از سال 2018 تا 2030، دو برابر کردن بهره‌وری برنج در مزرعه از دو تن در هکتار به چهار تن در هکتار و کاهش تلفات پس از برداشت تا سال 2030 است.
در تانزانیا، برنج یک غذای اصلی است که در مناطق شهری و روستایی مصرف می‌شود. دارالسلام اصلی‌ترین بازار نهایی برنج در کشور است و حدود 60 درصد مصرف را به خود اختصاص می‌دهد.
برنج از سپتامبر تا دسامبر در تانزانیا برداشت نمی‌شود و این امر باعث کمبود منابع داخلی و تشویق واردات می‌شود.
تانزانیا عمدتاً برنج آسیاب شده دانه بلند را از پاکستان و سایر ارقام را از تایلند، چین و ایالات متحده وارد می‌کند البته واردات برنج از ایالات متحده در درجه اول برای برنامه‌های کمک غذایی است.
قند
تانزانیا به دلیل هزینه بالای تولید، ناکارآمدی فرآوری و بازاریابی ناکافی، تنها 58 درصد شکر مصرفی خود را تولید می‌کند. شکاف تقاضای 42 درصدی با حدود 132 میلیون دلار واردات شکر از سایر کشورها، عمدتاً برزیل و هند، تامین می‌شود.
تعرفه شکر تانزانیا به میزان 10 درصد کمتر از تعرفه مشترک خارجی EAC 25-حفاظتی نسبت به سایر کشورها است و بازار کمتر از سایر کشورها از شکر وارداتی محافظت می‌شود. با وجود این واقعیت، دولت تانزانیا به طور مداوم ادعا کرده است که می‌خواهد سرمایه‌گذاری‌های جدیدی را در این بخش جذب کند.
مردم تانزانیا بیشتر خریدهای خانگی خود را از مغازه‌های خانوادگی موسوم به دوکا انجام می‌دهند. سوپرمارکت‌ها در شهرهای بزرگی مانند دارالسلام، موانزا و آروشا به تدریج در حال محبوب شدن هستند.
مردم تانزانیا یک پنجم درآمد خود را صرف کالاهای بسته‌بندی شده مصرفی (CPG) می‌کنند که عمدتاً برای غذا تامین می‌شود.
همچنین ملزومات مراقبت شخصی (مانند خمیر دندان) و نوشیدنی‌ها (مانند نوشابه های گازدار، چای و نوشیدنی‌های انرژی‌زا) جزو محبوب‌ترین دسته‌ها به شمار می‌روند.
