اکثر مردم می‌دانند که دانه‌ها باید خنک و خشک نگه داشته شوند تا کیفیت آنها در انبار حفظ شود و این مورد درباره بذر شاهدانه نیز صدق می‌کند.
اما سؤالات واقعی این است که شرایط نگهداری باید چقدر خنک و چقدر خشک باشد؟ در حالی که پاسخ به این سؤالات در بین گونه‌های گیاهان متفاوت است، برخی دستورالعمل‌های کلی وجود دارد که برای همه انواع دانه‌ها اعمال می‌شود.
دو عامل مهم که بر کیفیت بذر در انبار تأثیر می‌گذارند دما و رطوبت نسبی هستند. بذرها باید در شرایطی نگهداری شوند که دما و رطوبت را به دقت متعادل کنند تا کیفیت بذر حفظ شود و زوال بذر کاهش یابد.
دانشمندان همچنین می‌دانند که مجموع رطوبت نسبی (به صورت درصد) و دما (بر حسب درجه سانتیگراد) برای نگهداری ایمن بذر نباید از عدد 100 تجاوز کند. بنابراین، اگر دما بالا باشد، رطوبت نسبی باید پایین نگه داشته شود و بالعکس.
کیفیت بذر به ترکیبی از دو معیار زنده بودن و قدرت اشاره دارد. زنده ماندن به توانایی بذر برای جوانه‌زدن در شرایط بهینه مربوط می‌شود.
همانطور که می دانیم نه آب و هوای بیرون و نه شرایط قبل از کاشت همیشه مطلوب نیست. ممکن است قبل از کاشت، قهوه جوش خود را روی بسته دانه بریزید.
یا شاید چند روز پس از کاشت یخبندان غیرمنتظره وجود داشته باشد. اگر چه بذرهای شما که در معرض شرایط کمتر از ایده‌آل هستند ممکن است جوانه بزنند اما نهال‌ها ممکن است تغییر شکل داده و غیریکنواخت رشد کنند و ناهمواری داشته باشند.
به دلیل همه این تنوع‌ها، زنده ماندن یک دانه همیشه با نحوه رشد گیاه مرتبط نیست. بنیه به توانایی دانه برای رشد به یک نهال معمولی تحت طیف گسترده‌ای از شرایط نامطلوب مربوط می‌شود.
همچنین سرعت جوانه زنی و یکنواختی یک گروه معین از بذرها را نیز تعیین می‌کند. بنابراین، آزمایش‌های بنیه می‌توانند تصویر کامل‌تری از سلامت کلی و عملکرد مزرعه بذر نسبت به آزمایش‌های زنده‌مانی ارائه دهند.
حتی اگر یک بذر ممکن است جوانه بزند، شرایط نگهداری بذر می‌تواند بر میزان رشد نهال تاثیر بگذارد.
نتایج یک پژوهش
یک پژوهشگر، هفت آزمایش اولیه کیفیت (شامل تست قدرت و زنده ماندن) بر روی دانه شاهدانه انجام داده و سپس دانه‌ها را در محیط‌های ذخیره‌سازی مربوطه قرار داده است.
- او، هر چهار ماه، یکبار دانه‌ها و کیفیت آنها را با همان هفت آزمایش حذف می‌کند و این روند را به مدت 18 ماه تکرار می‌کند تا داده‌های کافی برای تجزیه و تحلیل آماری جمع‌آوری کند.
- او نهال‌های رشد یافته را به سه گروه نهال‌های معمولی (با ساختار ریشه، شاخساره و برگ به خوبی توسعه یافته)، نهال‌های غیرطبیعی (ساختارهای توسعه نیافته، کلنگ یا منقبض شده) و دانه‌های جوانه نخورده تقسیم می‌کند.
- نتایج اولیه مطالعه نشان می‌دهدکه قابلیت ذخیره‌سازی بین واریته‌های بذر شاهدانه به طور قابل توجهی متفاوت است.
- تعداد دانه‌هایی که با کیفیت اولیه پایین‌تر شروع می‌شدند با سرعت بیشتری نسبت به دانه‌هایی با کیفیت اولیه بالاتر خراب می‌شدند. به‌علاوه، این گونه‌های با کیفیت پایین‌تر زنده ماندن بالایی داشتند (جوانه می‌زنند) اما قدرت کمتری نشان دادند (به خوبی رشد نخواهند کرد).
- به عنوان مثال، یک رقم با کیفیت پایین‌تر، پس از 18 ماه نگهداری در دمای اتاق، 90 درصد سرعت جوانه زنی را نشان داد. این میزان ماندگاری بذر بسیار بالاست، اما یک آزمایش نشان داد که بنیه تا پایان مطالعه به 15 درصد کاهش یافته است.
- بر اساس نتایج ارائه شده در این مطالعه، بذر شاهدانه که در دمای 5 درجه سانتیگراد، 10 درجه سانتیگراد و 22 درجه سانتیگراد با رطوبت نسبی مربوطه نگهداری می‌شود می‌تواند به مدت 18 ماه کیفیت خود را حفظ کند.
- از نظر فنی، دانه‌ها قبل از برداشت روی گیاه ذخیره می‌شوند و پس از برداشت نیز توسط کشاورز ذخیره می‌شوند.
- لحظه‌ای که دانه‌ها به بلوغ فیزیولوژیکی می‌رسند، به حداکثر کیفیت و وزن خشک رسیده‌اند. از این نقطه به بعد، کیفیت آنها کاملاً وابسته به عوامل خارجی است.
- این به این دلیل است که آنها دیگر توسط فونیکولوس به گیاه مادری متصل نیستند (این را به عنوان بند ناف کوچک دانه در نظر بگیرید). دانه‌ها تا نقطه‌ای به نام «بلوغ برداشت» به خشک شدن ادامه می‌دهند، زمانی که به اندازه‌ای خشک باشند که بدون آسیب مکانیکی به طور ایمن برداشت شوند.
- علاوه بر برداشت بذر شاهدانه در زمان صحیح، مهم است که پرورش دهندگان اقدامات احتیاطی را برای کاهش آسیب در طول فرآیند برداشت و تمیز کردن انجام دهند. بهترین راه برای افزایش طول عمر تقریباً همه انواع بذر در انبار، شروع با بالاترین کیفیت ممکن بذر است.
