آسبادها، قدیمی‌ترین آسیاب‌های بادی عمودمحور در جهان هستند که در قسمت شرق ایران ساخته شده‌اند و جزو آثار تاریخی به شمار می‌آیند.
با توجه به اسناد تاریخی موثق، خاستگاه این آسبادها در منطقه سیستان است. آسبادها در گذشته رکن اصلی دوام و پایداری معیشت نیاکان شرق ایران بوده‌اند و همچنین نمونه بارزی از معماری سنتی ایران با رویکردی پایدار، استفاده از مصالح بوم آورد و انرژی پاک باد، به‌شمار می‌آیند.
به دلیل ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد آسبادها و با توجه به جنبه‌های عملکردی و زیبا شناسانه آسبادها، بررسی آن‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. آسبادها در شرق ایران، خراسان جنوبی و رضوی و سیستان، از نظر گونه به چند دسته تقسیم می‌شوند و تنوع و گستردگی مخصوص به خود را دارند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی خبر از امضاء تفاهم‌نامه سه‌‌جانبه بین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع‌طبیعی استان و پایگاه میراث فرهنگی آسبادهای ایران داده است تا یک گام رو به جلو در مسیر ثبت‌جهانی آسبادهای ایران برداشته شود.
سیدجواد موسوی در جلسه امضاء این تفاهم‌نامه سه جانبه با بیان این مطلب اظهار کرد: «مقدماتی برای بهره‌مندی از این ظرفیت در قالب موزه گندم در شهر نشتیفان خواف فراهم شده است که گردشگران و علاقه‌مندان را با بخشی از میراث کشاورزی آشنا می‌کند.»
وی ادامه داد: «توجه به موضوع حفاظت کالبدی و ساختاری آسبادها و بهره‌برداری بهینه از این آثار و لزوم ساماندهی و نمایش استاندارد محتویات مرتبط با آسبادها (گندم و جو) به عنوان غلات‌های حیاتی و موثر در معیشت و زندگی مردم در قرون گذشته از دیگر موضوعات این تفاهم‌نامه است.»
موسوی گفت: «کمک و مشارکت در تهیه و تکمیل پرونده ثبت آسبادهای ایران در فهرست میراث جهانی در قالب این تفاهم‌نامه انجام خواهد شد.»
شناسایی ۵۰۷ آسباد در کشور
محمد رکنی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی آسبادهای ایران همچنین در این جلسه گفت: تاکنون در ایران ۵۰۷ آسباد در استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سیستان وبلوچستان، کرمان و یزد شناسایی شده که ۳۲۹ آسباد موجود است.
وی ادامه داد: «آسبادهایی که شماره موقت ثبت جهانی دریافت کرده، برای قرارگرفتن در فهرست جهانی باید مقرراتی را رعایت کنند که در این زمینه تلاش‌های مضاعفی در حوزه معاونت میراث فرهنگی صورت گرفت و افرادی که دانشی در این زمینه داشتند به عنوان میراث زنده بشری ثبت ملی شدند.»
رکنی افزود: همچنین حرفه‌های مرتبط با آسبادها از جمله درودگری و آهنگری را در کنار آسبادها مورد توجه قرار دادیم.
وی به تهیه اطلس پراکندگی آسبادهای ایران، پراکندگی گندم و جو و میزان سطح زیر کشت اشاره کرد و گفت: «اطلس خراسان رضوی تهیه شده و برای دیگر استان نیز باید تکمیل شود.»
رضا اقنوم، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی نیز در این جلسه به تاریخچه کشاورزی در جهان، ایران و خراسان اشاره و اظهار کرد: «گندم به عنوان مادر غلات با مناطق مختلف استان سازگار شده و برفرهنگ مردم مناطق مختلف استان نیز تاثیرگذار بوده است.»
بر اساس گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی، وی با بیان اینکه خراسان رضوی فرهنگی غنی در مصرف گندم دارد، ادامه داد: «در موزه گندم که در آسبادهای نشتیفان راه‌اندازی شده، با مستندسازی بخشی از فرهنگ، آداب و رسوم، انواع گندم برای مخاطبان به نمایش گذاشته شده است.»
