تقطیر با بخار آب (بخار مرطوب حاصل از گرم کردن آب تا جوش شدید آن) و تقطیر با آب (گرم کردن آب با مواد گیاهی غوطه‌ور) از موارد اصلی استحصال عصاره و روغن‌های گیاهی هستند.
بخار خشک بیش از حد گرم شده معمولا توسط یک دیگ تولید میشود که تحت فشاری بالاتر از اتمسفر به مواد گیاهی نفوذ می‌کند، جریان بخار، سلول‌های گیاه را در هم می‌شکند.
به طور کلی، روغن‌ها سبک‌تر از آب هستند و در آن بسیار کم حل می‌شوند. بنابراین، می‌توان با تخلیه، آنها را جدا کرد.
البته روش حباب بخار برای استخراج روغن‌های ریزوم، ریشه‌ها، دانه‌ها (وتیور، سنبل الطیب، زنجبیل، انیسون، هل و غیره) و برگ‌های خشک شده یا تخمیر شده برخی از گیاهان (به عنوان مثال، نعناع هندی) استفاده میشود.
در روش تقطیر با بخار آب نیز، برای استخراج، از بخار مرطوبی استفاده میشود که از آب در حال جوش می‌آید که مواد گیاهی معلق در بالا و تکیه‌گاه روی توری را از خود عبور می‌دهد و اکثر گیاهان علفی با این روش تقطیر می‌شوند.
تقطیر با آب
تقطیر با آب فرآیندی است که در آن مواد گیاهی مستقیماً در آب غوطه ور می‌شوند و برای جوشاندن حرارت داده میشود. این روش برای تقطیر مواد گیاهی ظریف، به عنوان مثال برای گل‌ها استفاده میشود.
طبقه‌بندی اسانس‌ها
اسانس‌ها بر اساس معیارهای قوام، منشا و ماهیت شیمیایی تقسیم می‌شوند:
قوام
- اسانس‌ها بر اساس قوام به دو نوع هستند. اسانس‌های سیال، مایعات بسیار فرار در دمای اتاق هستند مانند اسانس رزماری، نعناع، مریم گلی، لیمو و ریحان.
- اسانس‌های مومیایی نیز ضخیم‌تر بوده و کمتر فرار هستند و مستعد پلیمریزه شدن هستند.
- اسانس‌های اولئورزین‌ها، عطر گیاهان را به شکل غلیظ دارند، معمولاً مایعات بسیار چسبناک یا مواد نیمه جامد مانند پاپریکا، فلفل سیاه، کلاورو و غیره هستند.
منشاء
اسانس‌ها از نظر منشأ، به صورت طبیعی و مصنوعی طبقه‌بندی می‌شوند. عصاره‌های طبیعی مستقیماً از گیاه به دست می‌آیند و متعاقباً تحت هیچ گونه اصلاح فیزیکی و شیمیایی قرار نمی‌گیرند، آنها گران هستند و از نظر ترکیب متفاوت هستند.
اسانس‌های مصنوعی از غنی‌سازی اسانس‌های طبیعی با یکی از اجزای آن به دست می‌آیند. آنها همچنین با مخلوطی از چندین عرقیجات طبیعی استخراج شده از گیاهان مختلف به عنوان مثال مخلوطی از اسانس‌های گل رز، شمعدانی و یاس تهیه می‌شوند. اسانس انیسون غنی شده با آنتول یک اسانس مصنوعی است. اسانس‌های مصنوعی مخلوطی از محصولات مختلف هستند که توسط فرآیندهای شیمیایی به دست می‌آیند. آنها مقرون به صرفه‌تر هستند و بنابراین به طور گسترده در تهیه مواد طعم دهنده و طعم دهنده مانند اسانس وانیل، لیمو و توت فرنگی استفاده می‌شوند.
ماهیت شیمیایی
ترکیب شیمیایی اسانس ها از نظر ترکیب و خواص اسیدهای چرب یا روغن‌های ثابت که از گلیسرید تشکیل شده اند متفاوت هستند و روغن‌های معدنی که از هیدروکربن‌ها تشکیل شده‌اند.
از آنجایی که اسانس‌ها بخشی از متابولیسم گیاهان هستند، ترکیب شیمیایی آنها به طور دائمی تغییر می‌کند و نسبت ترکیبات آنها را تغییر می‌دهد یا یکدیگر را تغییر می‌دهند، با توجه به قسمت گیاه در لحظه رشد آن یا زمانی از روز که گیاه جمع‌آوری میشود.
نسبت اجزای مخلوط از روغنی به روغن دیگر متفاوت است، یعنی هر اسانس دارای مخلوط ترکیبات با تغییرات کمی و کیفی مشخص است.
یک اسانس نه تنها زمانی که بخشی از متابولیسم گیاه است، بلکه پس از استخراج نیز در حال تغییر دائمی است. این از یک ثبات کاهش یافته و یک فرآیند دگرگونی مداوم صحبت می‌کند که بصورت سه مرحله در زندگی یک جوهر ایجاد میشود: مرحله بلوغ یا پیری، مرحله پایداری یا عمر مفید و مرحله تجزیه یا فاسد شدن، هر جوهر زمان‌های متفاوتی دارد.
برای مثال در مرحله میانی، تغییرات به میزان قابل توجهی باعث تغییر کیفیت نمی‌شود، ممکن است روند مثبت یا منفی داشته باشد.
بنابراین باید در نظر گرفت که اسانس‌ها با توجه به ترکیب پیچیده‌ای که دارند، احتمال زیادی دارد که در اثر واکنش‌های بین اجزای خود یا بین آنها و محیطی که شامل عواملی مانند نور، دما، آنزیم‌ها و اجزای تشکیل‌دهنده آن میشود، دستخوش تغییرات فیزیکوشیمیایی شوند.
