تکمیل زنجیره ارزش مجموعهای از فعالیتهای مرتبط برای افزودن ارزش به یک محصول است. این متشکل از بازیگران و اقداماتی است که باعث بهبود محصول میشود و تولیدکنندگان کالا را به پردازندهها و بازارها مرتبط میکند.
در واقع، تکمیل زنجیره ارزش به مجموعه اقداماتی گفته میشود که در یک صنعت به شکل زنجیرگونه انجام میشود تا به خلق ارزش برسد یعنی زنجیرهای است که از مرحله تهیه ماده اولیه تا مرحله ارائه کالای نهایی به مصرفکننده را در برمی گیرد.
حضور از خط تولید تا خط عرضه به مصرف کننده، مسیری است که کشاورزان و یا مدیریت تولید کشاورزی باید حضور داشته باشد.
بیشترین ارزش افزوده در صنعت کشاورزی بعد از تولید است و طبیعی است که اگر زنجیره ارزش محصولات کشاورزی تکمیل نشود سود و منفعت کمی از کشاورزی، حاصل منطقهای میشود که در آن عمل کشاورزی انجام میگیرد.
یکی از علتهای هدررفت سالیانه محصولات کشاورزی مانند گوجه فرنگی، بادمجان و سیب زمینی در کشور به این دلیل است که زنجیره ارزش در نظر گرفته نشده و در مناطقی که این محصولات کشت میشوند صنایع تبدیلی و تکمیلی جهت فرآوری، بستهبندی و ذخیره سازی این محصولات لحاظ نشده است.
منافع
اگر تولیدکنندگان کشاورزی با این اندیشه به کشاورزی بپردازند که نباید محصولاتشان را خام بفروشند و باید در مسیر تولید تا عرضه محصول حضور داشته باشند، سود و انگیزه بیشتری برای فعالیت کشاورزی خواهند داشت.
یکی از منافع دیگر تکمیل زنجیره ارزش، اشتغالزایی است، محصولات کشاورزی به عنوان ماده اولیه صدها کارگاه و صنایعی میتوانند باشند که با فرآوری، محصول جدیدی میتواند تولید شود.
برای مثال، بادمجان به عنوان محصول اولیه میتواند در زنجیره ارزش خود به ترشی بادمجان، کنسرو کشک بادمجان و خوراک بادمجان تبدیل شود.
کشاورزی قراردادی یکی از راههایی هست که در آن کشاورز با صاحبان صنایع تبدیلی قرارداد میبندد و محصول تولیدی خود را قبل از برداشت به فروش میرساند.
اگرچه محصول کشاورزی باز هم خام بفروش میرسد ولی زنجیره ارزش محصول کشاورزی در نظر گرفته شده و مانع از هدر رفت محصول میشود و کشاورز با عنایت به مسیر تولید تا عرضه، به کشت محصول میپردازد.
با این حال، بهتر است خود کشاورزان زنجیره ارزش محصول خود را تکمیل کنند و در پی ایجاد صنایع تبدیلی و عرضه محصول به مصرف کننده نهایی باشند تا از ارزش افزوده در صنعت کشاورزی برخوردار باشند.
در مقیاسی وسیعتر، مدیریت تولید در کشور، نیاز است تا تکمیل زنجیره ارزش در هر منطقه را لحاظ کرده و بدین ترتیب علاوه بر جلوگیری از هدررفت محصولات کشاورزی، باعث رونق تولید و اشتغالزایی شوند.