جو با سطح زیرکشت جهانی حدود 51.149 میلیون هکتار و تولید 158.9 میلیون تن در سال، چهارمین محصول مهم زراعی دنیا بعد از گندم، ذرت و برنج است.
سطح زیرکشت جو در سال زراعی1399 تا 1400 در ایران، 1.439 میلیون هکتار و تولید 2.478 میلیون تن بوده است.
کشت‌وکار محصول جو در مناطق گرم جنوب کشور شامل اتان‌های خوزستان، بوشهر، بندرعباس، هرمزگان، سیستان‌و‌‌بلوچستان و قسمت‌های عمده‌ای از استان‌های فارس، کرمان، کهگلویه و بویراحمد و ایلام است.
در شمال ایران نیز قسمت‌هایی از اراضی کشاورزی استان های مازندارن، گلستان و منطقه دشت مغان در منطقه گرم و مرطوب شمال ایران به کشت جو اختصاص می‌یابد.
نظر به فراوانی تنش‌های محیطی غیرزنده از قبیل خشکی، گرما، شوری و قلیائیت خاک و نیز تنش‌های محیطی زنده از قبیل بیماری‌ها و آفات متنوع در این اقلیم ، دست‌یابی به ارقامی از جو که تحت این شرایط همچنان عملکرد قابل قبولی داشته باشند از اصلی‌ترین اهداف به‌نژادی جو در منطقه گرم ایران است.
بدین صورت، پژوهش زیر در جهت معرفی رقم جدید جو سازگار با پتانسیل عملکرد بالا و زودرس برای کشت در مزارع فاریاب اقلیم ایران است که در ادامه به آن می‌پردازیم:
رقم جدید جو گلچین حاصل دورگ‌گیری بین لاین P.sto/3/Lbiran/Una80//Lignee640/4/Bllu/5/Petunia1 به عنوان والد مادری و رقم نیک به عنوان والد پدری است. تلاقی اولیه والدین این رقم و انتخاب در توده‌های دورگ و نسل‌های درحال تفکیک تا رسیدن به خلوص ژنتیکی در بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر انجام گرفته است.
آزمایش‌های ارزیابی عملکرد مشاهده‌ای، مقایسه عملکرد مقدماتی و پیشرفته در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی اهواز، دارب، زابل و گنبد انجام پذیرفت و لاین مورد نظر با توجه به عملکرد بالا و خصوصیات مطلوب زراعی و مقایسه با ارقام شاهد انتخاب شد.
آزمایش ارزیابی پایداری عملکرد دانه با شرکت 17 لاین انتخاب شده از آزمایش پیشرفته و شاهدهای زهک/صحرا و نیمروز در پنج ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز، داراب، زابل، گنبد و مغان برای دو سال زراعی 96-1394 انجام پذیرفت.
گزینش لاین‌های دارای عملکرد دانه مطلوب و پایدار با استفاده از نتایج مقایسه میانگین عملکرد دانه، ضریب برتری لین و بینز و تجزیه گرافیکی GGE بای پلات انجام شد.
لاین شماره 3 (رقم گلچین) با میانگین عملکرد دانه 4311 و 4502 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در جنوب و شمال ایران، نسبت به ارقام شاهد زهک و صحرا 9 و 8 درصد برتری عملکرد داشت.
بر اساس نتایج حاصله مشخص شد که این رقم جدید علاوه بر عملکرد بالا و خصوصیات زراعی مطلوب، دارای سازگاری عمومی در مناطق گرم ایران است و به عنوان رقم جدید با نام گلچین معرفی شد.
این رقم شش ردیفه بوده و در برابر خوابیدگی و ریزش دانه مقاوم است. تیپ رشد این رقم بهاره بوده و میزان پروتیین آن 11/3 درصد است.
رقم گلچین نسبت به ارقام شاهد زودرس تر بوده و در برابر تنش‌های شوری و خشکی به ترتیب دارای تحمل بالا و تحمل متوسط و نسبت به بیماری سفیدک پودری جو نیمه‌حساس تا نیمه‌مقاوم است.
منبع
بانک اطلاعات نشریات کشور : علی براتی و دیگران(1401)؛ گلچین رقم جدید جو آبی برای کشت در اقلیم گرم ایران. نشریه علمی یافته‌های تحقیاتی در گیاهان زراعی و باغی، جلد شماره 11، شماره 2.
