آزﻣﻮن اﻧﺘﺨﺎب، روﻳﻜﺮد ﺟﺪﻳﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻫﻪﻫﺎی اﺧﻴﺮ، ﺑﺮای ﺑﺮرسی و اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ترجیحات ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و مصرف کنندگان برنج ﺑﺮ اﺳﺎس وﻳﮋگیﻫﺎی کمی و کیفی ﻛﺎﻻﻫﺎی ﻣﺼﺮفی، ارزشﮔﺬاری اﻗﺘﺼﺎدی ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻨﺎﺑﻊ طبیعی و ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ، ﺑﺎزارﻳﺎبی ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ، اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻜﺎنﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻓﻊ زﺑﺎﻟﻪ و ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻓﺎﺿﻼب، ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ است.
ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻳﺎدی در زﻣﻴﻨﻪ به ﻛﺎرﮔﻴﺮی روشن اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب ویژگیﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎﻻﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت حاکی از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﺮﻳﺪ ویژگی‌هایی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﺮای آن‌ها اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ.
در نتیجه بررسی و اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ویژگیﻫﺎی ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺣﺪاﻛﺜﺮﺳﺎزی ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺿﺮوری است. آﮔﺎﻫﻲ از ویژگیﻫﺎی کمی و کیفی ﻛﺎﻻﻫﺎ می‌تواند ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﺤﻮل در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد و گامی ﻣﺆﺛﺮ در راﺳﺘﺎی ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺗﻮﻟﻴﺪ آن ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺑﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﺷﺪن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎزارﻳﺎبی، ﺷﻨﺎﺳﺎیی ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮی مصرف‌کنندگان در زﻣﺎن ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬایی ﺑﺴﻴﺎر اﻫﻤﻴﺖ می‌یابد، ویژگی محصولات غذایی از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮی اﺳﺖ.
ﻫﻢ ویژگی‌های ذاتی و ﻫﻢ ویژگی‌های ﺧﺎرﺟﻲ محصول ﺑﺮ درک ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻏﺬا ﺗﺄﺛﻴﺮ میﮔﺬارد. فرایند درک ﻛﻴﻔﻴﺖ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ؛ در وهله اول، اﻧﺘﻈﺎرات کیفی ﻛﻪ در ﻧﻘﻄﻪ ﺧﺮید ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺑﺮ اﺳﺎس وﻳﮋگیﻫﺎی ذاتی و ﺧﺎرجی درک ﺷﺪه و دﻳﮕﺮی، زﻣﺎنی ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎرات کیفی ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻳﺎ رد ﺷﻮﻧﺪ، ﺑﻌﺪ از آﻣﺎدهﺳﺎزی و ﻣﺼﺮف ﻏﺬا در ﺧﺎﻧﻪ، ﺗﺠﺮﺑﻪ کیفی ﺷﻜﻞ می‌گیرد.
ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل، ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﻳﻲ عمدتا ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت اﻓﺮاد ﺗﻌﻴﻴﻦ می‌شود. ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮاد غذایی ﻳﻚ اﺻﻄﻼح ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ اﺳﺖ و تعاریف مصرف‌کنندگان از کیفیت مواد غذایی از طریق ادراک آن‌ها شکل می‌گیرد.
البته بهتر است ﺑﺪاﻧﻴﻢ که ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﺮﻳﺪ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ. از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﻧﺞ در اﺳﺘﺎن ﮔﻴﻼن ﻣﺤﻮر اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﺎورزی ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت زراﻋﻲ راﻫﺒﺮدی اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺒﺪ ﻏﺬاﻳﻲ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎی ﺷﻬﺮی اﻳﻦ اﺳﺘﺎن ﺣﻀﻮر ﭘﺮرﻧﮓ دارد، آﻧﭽﻪ ﺑﺮای ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻫﻤﻴﺖ دارد، ﺣﻀﻮر اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل در سبد غذایی و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎی آن اﺳﺖ.
ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی- اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻣﻬﻢ در ﻣﻴﺰان ﺗﻮﺟﻪ آن‌ها ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ، ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ و ویژگیﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ، راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ارزیابی ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت اراﺋﻪ ﻛﺮد.
ﮔﻴﻼن از اﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻣﻬﻢ در ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف ﺑﺮﻧﺞ اﺳﺖ و از اﻳﻦ رو، در ﻣﻄﺎلعه ﺣﺎﺿﺮ، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش آزﻣﻮن اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﺪل ﻻﺟﻴﺖ ﺷﺮطی، ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت و ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداخت ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺞ در ﺷﻬﺮ رﺷﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه، ﻣﺮدم اﻳﻦ شهر ﺑﺮای ﺗﻤﺎم وﻳﮋگیﻫﺎی محلی ﺑﻮدن، ارﮔﺎﻧﻴﻚ ﺑﻮدن، داﻧﻪﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮدن، ﻣﻌﻄﺮ ﺑﻮدن و ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪی ﺷﺮکتی و ﻧﻴﺰ ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ دارﻧﺪ.
ﺷﺎﺧﺼﻲ ﻛﻪ روش آزﻣﻮن اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺮای ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ویژگی‌ها در اﺧﺘﻴﺎر میﮔﺬارد، ﻗﻴﻤﺖ ضمنی ویژگیﻫﺎﺳﺖ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮای ﻗﻴﻤﺖﻫﺎی ضمنی، ﺷﺎﺧﺺ ویژگی ﻛﺸﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺻﺪ درﺻﺪ و ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ویژگی‌های ﻃﻌﻢ، ﺳﻼﻣﺖ ﻏﺬایی، اﻧﺪازه داﻧﻪ و نوع بسته‌بندی به ترتیب، برابر با 51.3، 39.8، 14.2 و 12.56 است.
بنابراین ویژگی‌های کشور تولیدکننده، ﻃﻌﻢ، اﻣﻨﻴﺖ ﻏﺬایی، اﻧﺪازه داﻧﻪ و ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪی، ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ، ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده‌اﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ، از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺞ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرسی، ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ و اوﻟﻮﻳﺖ دارﻧﺪ، بصورتی ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت مصرف کنندگان برنج ، وﻳﮋﮔﻲ ﻛﺸﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮﻧﺞ ﻣﺤﻠﻲ، ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ و ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ در ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮده و از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ، در ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاریﻫﺎی ﻣﺪﻳﺮیتی، ﺗﻮﺟﻬﺎت ﺧﺎص را می‌طلبد.
ﺑﺮای ﻛﺎﺳﺘﻦ از ﻣﻴﺰان واردات ﺳﺎﻻنه ﺑﺮﻧﺞ، راﻫﻜﺎرﻫﺎیی ﭼﻮن ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﺮای ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل و ﻛﺎﻫﺶ واﺳﻄﻪﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ عملیات بازاریابی ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﻣﺆﺛﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
ویژگی‌های طعم و سلامت غذایی از دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و اﻧﺪازه داﻧﻪ ﺑﺮﻧﺞ و ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪی، ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ تاثیر را داﺷﺘﻪاﻧﺪ.
ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎکی از وﺟﻮد ﻧﺎهمگنی در ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت اﺳﺖﻛﻪ ﻣﻨﺒﻊ اﻳﻦ ناهمگنی ﺑﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎی ﺳﻦ، ﺗﺤﺼﻴﻼت، درآﻣﺪ ﺧﺎﻧﻮار و ﻣﺴﺎﻓﺖ ﻧﺴﺒﺖ داده می‌شود.
اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻧﺸﺎن می‌دهد ﻛﻪ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت مصرف کنندگان برنج از وﻳﮋگیﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی – اﺟﺘﻤﺎعی آن‌ها ﺗﺄﺛﻴﺮ می‌پذیرد.
برای ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺞ، ﺗﻤﺎﻳﻞ آن‌ها ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺞ داﻧﻪﺑﻠﻨﺪ و محلی اﻓﺰاﻳﺶ می یابد؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺤﺼﻴﻼت، ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد ﻃﻌﻢ و محلی ﺑﻮدن ﺑﺮﻧﺞ اﻓﺰاﻳﺶ می‌یابد.
از این رو میﺗﻮان ﺑﺎ ارﺗﻘﺎی ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺼﻴﻼت و اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ داﻧﺶ و آﮔﺎهیﻫﺎی ﻋﻤﻮمی اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻃﺮﻳﻖ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎی ﮔﺮوهی اﻃﻼع رﺳﺎنی در ﺧﺼﻮص ﻣﺤﺼﻮﻻت ارﮔﺎﻧﻴﻚ و ﻓﻮاﻳﺪ آن، ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﺼﺮف ﻛﻮدﻫﺎ و ﺳﻤﻮم ﺷﻴﻤﻴﺎیی و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﺼﺮف ﺑﺮﻧﺞ وارداتی، در راﺳﺘﺎی ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺑﺮﻧﺞ سالم و محلی و ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﺎم ﺑﺮداﺷﺖ.
ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ، ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺞ محلی ﻛﺎﻫﺶ می‌یابد؛ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎن‌دﻫﻨﺪه ﺣﻀﻮر ﻣﻮﻓﻖ ارﻗﺎم ﺧﺎرﺟﻲ در ﺑﺎزار داخلی اﺳﺖ ﻛﻪ می‌تواند ناشی از ویژگیﻫﺎی ﻇﺎﻫﺮی ﺑﺮﻧﺞ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ری آﻣﺪن، ﺧﻤﻴﺮی ﻧﺸﺪن، ﻋﺪم ﭼﺴﺒﻨﺪگی و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﭘﺨﺖ آﺳﺎن آن ﺑﺎﺷﺪ.
ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ، ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﻮح درآﻣﺪی ﺑﺎﻻ از ﺑرنج محلی ﺑﻪ وارداتی ﺗﻐﻴﻴﺮ می‌یابد. اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ایرانی از اﻳﻦ ﻧﻮع ارﻗﺎم وارداتی ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد نگرانی در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ نوعی وﻓﺎداری ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت وارداتی شده است.
در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﻧﺞ ایرانی ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن، ﻛﺴﺐوﻛﺎر ﻛﺸﺎورزان داخلی ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﺟﺪی ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.
منبع:
امیرنژاد، حمید و دیگران(۱۳۹۷)؛ بررسی ترجیحات مصرف‌کنندگان برنج با تاکید بر ویژگی‌های برنج با تاکید بر ویژگی‌های فیزیکی، کیفی و زیست محیطی آن: مطالعه موردی شهر رشت. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال ۲۸، شماره 110.
