«چگونه فناوری های دیجیتال، کشاورزی ایران را متحول می‌کند؟» عنوان کتابی است که حمید بهنگار، بنیانگذار شرکت دانش‌بنیان «پرتوتاپ رایان» آن را نگارش و روانه بازار کرده است. از این رو مصاحبه‌ای کوتاه درباره‌ی اهمیت انتشار چنین کتابی در فضای اکوسیستم کشاورزی کشور با وی، انجام گرفته است.
- کافه‌کشاورز: آن‌چنان که از عنوان کتاب بر می‌آید پرسش و پاسخ در هم آمیخته شده‌اند، پرسش بر این است که آیا کشاورزی در حال تغییر است و پاسخ بر این است که بله، فناوری آن را تغییر می‌دهد، از سوی دیگر، عنوان حالت خبری دارد، که ای مردم به هوش باشید که کشاورزی به مدد فناوری دارد تغییر می‌کند؛ حال شما در پاسخ به چه سوالی یا در تبیین چه پاسخ‌هایی این کتاب را تالیف کرده‌اید؟
ما در دوران بسیار حساسی به سر می‌بریم و چهار عامل خشکسالی، تحریم، تغییرات اقلیمی و سوء مدیریت، کشاورزی ایران را تهدید می‌کنند که سوءمدیریت ناشی از روش‌های سنتی کشاورزی و استفاده از ابزارآلات و ماشین‌آلات قدیمی و عدم استفاده از ماشین‌آلات است که بهره‌وری را به حد پایینی آورده و باعث شده که کیفیت محصولات تولیدی هم به تناسب در رقابت با محصولات سایر کشورها از کیفیت و همین طور حجم کافی برخوردار نباشد.
لذا چاره‌ای نداریم و با توجه به اینکه دنیا در آستانه‌ی انقلاب صنعتی نسل چهارم قرار دارد، کشاورزی ما هم باید به کشاورزی نسل چهارم تغییر داده شود، استفاده از فناوری‌های نوظهور در صنعت کشاورزی مانند اینترنت اشیاء، هوش مصنوعی، بلاکچین، متاورس، دوقلوهای دیجیتال، واقعیت افزوده و واقعیت مجازی باعث میشود که کشاورزی ما به دنیای جدید تغییر پیدا کند که سه یا چهار مورد، دستاورد این تغییر هستند.
افزایش تولید پایدار یکی از مهم‌ترین این موراد است، با توجه به اینکه سطح زیرکشت در کشورمان روزبه‌روز در حال کاهش بوده و جمعیت در حال افزایش است، فشاری که به محیط‌زیست آورده میشود تا سطح تولید را ثابت نگه دارد باعث آسیب به آن میشود، بنابراین باید از روش‌های نوینی استفاده کنیم تا ضمن اینکه به محیط‌زیست، آسیب وارد نکنیم افزایش تولید در واحد سطح را هم داشته باشیم.
مورد دوم این است که اگر ما بخواهیم این افزایش تولید را با روش‌های سنتی داشته باشیم باید استفاده از نهاده‌ها (کود، سم) و مکمل‌ها افزایش پیدا کند که این کار هم به آب‌های زیرزمینی و هم فرسایش خاک و هم کیفیت و سلامت محصولات آسیب وارد کرده و اثر سوء به جا خواهد گذاشت.
برای رد شدن از این مسائل، استفاده از فناوری‌های نوظهور یک شاخص و نگاه جدیدی را با مانتورینگ سطح بالا در اختیار کشاورز قرار می‌دهد ضمن اینکه مصرف نهاده‌هایش را مدیریت و در برابر بلایای طبیعی و حوادث غیرمترقبه ایمن کرده و پیش‌آگاهی می‌دهد و البته این اطمینان را هم می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌اش با کمترین ریسک انجام شده است.
در واقع، هدف این است که وقتی سرمایه‌گذار ایرانی تصمیم می‌گیرد که بین ساختمان‌سازی و کشاورزی، یکی را انتخاب کند در حال حاضر با توجه به وجود اطمینان از ریسک سرمایه در بخش ساختمان و ریسک بالا در بخش کشاورزی به دلیل وجود عوامل بیرونی، استقبال کمتری بوجود می‌آید،
از این رو با این سامانه‌ها، سرمایه‌پذیری در کشاورزی تسهیل میشود و وقتی سرمایه‌پذیری در کشاورزی اتفاق بیافتد به صورت اتوماتیک، پشت‌بند آن، دانش و اشتغال بوجود می‌آید، مهاجرت‌های معکوس شکل می‌گیرند، ارزآوری برای کشور بوجود آمده و تراز اقتصادی کشور تغییر می‌کند، بنابراین دانش‌آموخته‌های بیشتری را می‌توانیم کسب کنیم و رشته‌های تحصیلی گسترده‌تری می‌توانند بوجود آیند که در زمینه فناوری‌های نوین کشاورزی کاربرد داشته باشند.
و این چنین تحول آغاز میشود و اینقدر این تحول، عظیم است که اسمش را انقلاب صنعتی گذاشته‌اند و انقلاب صنعتی هم تمام عناصر یک انقلاب را دارا هست.
- کافه‌کشاورز: شما موسس و مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان پرتوتاپ رایان هستید و در حوزه‌های مختلف کشاورزی ورود کرده‌اید و به ارائه خدمات می‌پردازید، ارزیابی شما از گسترش دانش عمومی نسبت به فناوری‌های مطرح در حوزه کشاورزی چگونه است؟
دانش عمومی به فناوری‌های نوظهور، افزایش پیدا کرده است اما بکارگیری آن هنوز به سمت گسترده‌ای نیست، در بعضی از مناطق، کشاورزان پیشرو یا کشاورزان مطلع، استفاده از این فناوری‌ها را شروع کرده‌اند اما به دلیل اینکه، زمان می‌برد تا اطمینان بهره‌بردار نسبت به این سیستم‌ها قطعی بشود و از طرف دیگر، توجیه نسبت سرمایه‌گذاری به سود برای کشاورز، همچنان کم است، نفوذ فناوری در این بخش، کندتر بوده، البته راهکار آن هم، حمایت بخش دولتی است.
چنانکه اعطای تسهیلات، روان‌سازی تسهیل‌گری، ترویج، ایجاد تهیج و ایجاد امتیاز می‌تواند کمک کند تا نفوذ این فناوری‌ها بیشتر شود و هر چه نفوذ این سامانه‌ها، بیشتر شود هم دولت برنده این ماجراست و هم بهره‌بردار و هم شرکت دانش‌بنیان ارائه‌کننده فناوری؛ این معادله، سه سَر بُرد است.
- کافه‌کشاورز: کدام فناوری‌ها در بستر حاکم بر کشاورزی ایران بالفعل بوده و کدام‌ها حالت بالقوه‌ای دارا هستند؟
در حال حاضر، فناوری اینترنت اشیا و سنجش از دور به عنوان دو پیشران اصلی هوشمندسازی در کشور، کارشان را شروع کرده‌اند و تقریبا پنج شش سالی است که شرکت‌های متعددی نزدیک به صد تا صدو پنجاه شرکت در زمینه‌های گوناگون، فعالیت‌شان را شروع کردند و موفق شده‌اند که تجاری سازی را انجام دهند و بعضی‌ها هم هنوز در مرحله تحقیق، پایلوت و ارائه به‌گزینی هستند ولی این عدد نسبت به کل شرکت‌های دانش بنیان، کمتر از دو درصد است.
از این رو من هم به عنوان فعال این حوزه، احساس نگران می‌کنم و علاقه‌مندم که به شرکت‌ها و استارتاپ‌ها کمک و تشویق کنم تا به این حوزه وارد شوند و حتی در مواردی، تصمیم گرفته‌ایم که بعضی از جنبه‌های فناوری را بصورت رایگان و متن باز در اختیار استارتاپ‌های مشتاق قرار بدهیم تا در بُعد اجتماعی، اثری داشته باشیم.
- کافه‌کشاورز: جایگاه ایران در رویکرد کشاورزی فناورانه کجا هست؟ به صورت ساده‌تر باید بگویم ما کجا ایستاده‌ایم و پیشروها کجا هستند؟
جایگاه ایران در فناوری‌های نوین و کشاورزی هوشمند، بنچ مارک و رده‌بندی نشده تا به آن اشاره کنم ولی در میان پنج کشوری که در این حوزه، پیشرو در جهان هستند، هند را داریم که بسیار برای من به عنوان یک فعال این صنعت، امیدبخش است چراکه ویژگی‌های هند در حوزه‌هایی به کشور ما شبیه است، این کشور جهان سومی بوده و در حال توسعه است و ما هم می‌توانیم در بعضی از مسائل مانند هند باشیم و حتی در بعضی از مسائل، بهتر از هند عمل کنیم.
به نظر من، ایران به دلیل اینکه از نظر اقلیم، شرایط خاصی را داراست و بصورت منحصر به فرد، اقیلم‌های چهارگانه را می‌توان در یک زمان داشت، به محض اینکه این فناوری‌ها، همه‌گیری شود و بصورت جدی به آن، پرداخته شود، این پتانسیل در ایران وجود دارد که قطب فناوری کشاورزی هوشمند به شمار بیاید و ضمن صدور خدمات فنی مهندسی، امنیت غذایی کشور را بصورت عالی تامین کند.
- کافه‌کشاورز: ایستگاه آینده کجاست؟
ایستگاه آینده‌ی کشاورزی، نسل پنجم است که همزمان با شکل‌گیری، آینده پژوهانی در این موضوع کار می‌کنند؛ در کشور ما هم باید این روند شکل بگیرد که نقش انسان‌محوری و سایر عناصر کشاورزی نسل پنجم را بتوانیم در آن ببینیم.
بنابراین ضمن اینکه کشاورزی نسل چهارم را در کشور ترویج می‌‌دهیم، به نظر من آینده‌پژوهان روی موضوع نسل پنجم هم باید کار کنند تا بتوانیم مهاجرت از چهار به پنج را به صورت درستی در نقشه راه هوشمندسازی کشور قرار دهیم و امیدوارم که این موضوع، تبعات کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت مثبتی برای ایران اسلامی داشته باشد.
زنان کارآفرین در کشاورزی را بشناسیم
با جدیدترین کسب و کارهای کشاورزی آشنا شوید
